نهادهای بین المللی که نقش مهمی در واردات و صادرات ایفا می‌کنند

در دنیای امروز که به طور فزاینده‌ای در حال جهانی شدن است، نهادهای بین المللی نقش مهمی در صادرات و واردات دارند. وظایف آن‌ها عبارت است از حفظ استانداردها برای اطمینان از ایمنی، کمک به کشورهای در حال توسعه برای دستیابی به امنیت اقتصادی، ایجاد قوانینی در رابطه با نحوه تنظیم قراردادهای تجاری توسط کشورها و حل منازعات. در تجارت بین الملل تازه کار باشید یا باسابقه و تجربه، شناخت نقشی که این سازمان‌ها ایفا می‌کنند شرط لازم برای ارتباط شفاف و رعایت مقررات واردات و صادرات است.  در این مقاله از بلاگ راه تجار با انواع نهادهای بین المللی و نقش آنها در تجارت بین الملل آشنا خواهیم شد.

سازمان تجارت جهانی

سازمان تجارت جهانی (WTO) که در سال 1994 تاسیس شد، بزرگترین سازمان اقتصادی بین دولتی در جهان است. به گفته یک وبسایت رسمی، هدف نهایی WTO این است که تضمین کند روابط تجاری تا حد امکان بدون مشکل، قابل پیش بینی و آزادانه باشد. در طول تاریخ این سازمان چندین موافقت‌نامه تجارت جهانی وجود داشته که توسط نمایندگان کشورهای عضو به امضا رسیده و توسط نهادهای قانون‌گذار آن‌ها تصویب شده است. توافق‌نامه‌های اصلی شامل آن دسته از توافق‌نامه‌ها می‌شود که برای ایجاد یک رویکرد مشترک برای رسیدگی به قراردادهای تجاری کشور به کشور و رویه‌های حل تعارض طراحی شده‌اند. WTO به عنوان مجمعی برای مذاکرات و روابط تجاری میان کشورهای عضو است. موافقت‌نامه به کارگیری اقدامات بهداشتی و بهداشت گیاهی، معاهده‌ای بین المللی است که توسط WTO در سال 1995 ایجاد شد. این توافق‌نامه قوانینی تحت عنوان اقدامات بهداشت گیاهی را به منظور حفظ ایمنی و محیط زیست تعیین می‌کند. از جمله این قوانین استانداردهای بین المللی برای اقدامات بهداشت گیاهی شماره 15 ( ISPM 15) است، که مجموعه‌ای از قوانین بوده که مستلزم این است که مواد بسته بندی چوبی به درستی انتخاب شود تا انتشار آفات و بیماری‌ها کاهش یابد. در حال حاضر 164 کشور عضو WTO هستند که دفتر مرکزی آن در ژنو سوئیس قرار دارد. 

سازمان جهانی گمرک

سازمان جهانی گمرک (WCO)  یک دیگر از نهادهای بین المللی موثر در تجارت بین الملل در سال 1952 به عنوان انجمن بین دولتی متشکل از مقامات دولتی تاسیس شد که به بهبود مستمر فرآیندهای گمرکی در سراسر جهان اختصاص یافته است. هدف اصلی آن افزایش اثربخشی و کارایی مقامات گمرکی هر کشور به منظور تسهیل در جمع‌آوری درآمد، سازمان‌دهی آمار تجارت و تضمین امنیت است.  WCO  در مدیریت توافق‌نامه‌های WTO در رابطه با ارزش‌گذاری گمرکی و قوانین مبدا نقش دارد. ارزش‌گذاری گمرکی فرآیندی است که طی آن مقامات گمرکی برای کالاهایی که وارد یا صادر می‌شوند ارزش مالی تعیین می‌کنند. قوانین مبدا مقرراتی هستند که مشخص کننده مبدا کالا است و تعیین می‌کند چه معیارهایی باید لحاظ شود تا کشوری بتواند اثبات کند که مبدا و تولید کننده کالا یا خدمات است. این قوانین ممکن است هنگام تعیین حقوق گمرکی ویژه تحت شرایط توافق‌نامه تجارت آزاد یا در یک منطقه آزاد تجاری استفاده شود. این قوانین هم‌چنین ممکن است ماهیت غیر ویژه داشته باشند، مانند جمع‌آوری داده‌های تجاری مرتبط با اداره اقتصاد یک کشور. 

سیستم هماهنگ Harmonized System

سیستم هماهنگ HS توسط WCO در سال 1988 پیاده سازی و به اجرا درآمد که به عنوان مجموعه‌ای استاندارد از نمانکلاتور در رابطه با طبقه‌بندی محصولاتی است که می‌تواند توسط تمام کشورهای تجاری استفاده شود. HS در 21 بخش سازمان‌دهی شده است که به 96 فصل تقسیم شده‌اند. این 96 قسمت به حدود 5000 عنوان و عنوان فرعی تقسیم می‌شوند. HS کد عددی شش رقمی است که نشان دهنده دسته‌ای منحصر بفرد از محصولات است. دو رقم اول گویای فصل و دو رقم بعدی عنوان را تعیین می‌کند و دو رقم آخر نشان دهنده شماره فرعی است. هر کشور می‌تواند دو یا چهار رقم برای ایجاد کدهای 8 یا 10 رقمی اضافه کند که گویای مشخصات محصول است و ممکن است در هر کشوری متفاوت باشد. در اصل، HS یک درخت تصمیم منطقی ایجاد می‌کند که با دسته‌های کلی شروع شده و به دسته‌های بیشتر و خاص‌تر گسترش می‌یابد، با این ایده که هر محصول قابل معامله دارای کدی است که می‌توان برای شناسایی آن استفاده کرد. HS دارای اهمیت است زیرا ارزیابی حقوق و عوارض را برای کشورها آسان‌تر می‌کند ( ارزیابی فرآیند تعیین ارزش کالا به منظور مالیات است، عوارض اصطلاحی است که به جای مالیات واردات یا تعرفه استفاده می‌شود) و هم‌چنین برای جمع آوری آمار تجارت نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. بیش از 200 کشور از HS استفاده می‌کنند و بیش از 98 درصد کالاها در تجارت بین الملل بر اساس کدهای HS مورد طبقه بندی قرار می‌گیرند. 

اتاق بازرگانی بین الملل International Chamber of Commerce

 شعار رسمی اتاق بازرگانی بین الملل یا ICC که در سال 1919 تاسیس شد، “سازمان تجارت جهانی” است. ICC بزرگترین انجمن شرکت‌ها در جهان است، و کسب و کارها را قادر می‌سازد تا برای تنظیم قوانین، حل و فصل اختلافات و حمایت از تغییر سیاست در صحنه جهانی همکاری کنند.

اینکوترمزها اصطلاحات تجاری شناخته و بین المللی هستند که هزینه‌ها، وظایف و خطراتی که در یک معامله بر عهده خریدار و فروشنده است را به وضوح بیان می‌کنند. آن‌ها تعیین می‌کنند که چه کسی مسئول بسته بندی کالا بوده، چه کس باید حمل کالا را سازمان‌دهی کند و چه کسی عوارض واردات کالا را می‌پردازد.

در سال 1923، ICC اولین کار خود در رابطه با شرایط تجارت بین الملل را منتشر کرد و اولین نسخه آن تحت عنوان اینکوترمز در سال 1936منتشر شد. این قوانین در طول این سال‌ها مورد بازنگری قرار گرفته و آخرین ویرایش و اصلاح آن در سال 2011 انجام شد. در حال حاضر 11 نسخه اینکوترمز وجود دارد و هر اینکوترمز دارای مخففی سه حرفی است.

یکی از روش‌های کلی برای شناخت تفاوت میان اینکوترمزها این است که Ex Works را در یک طرف از طیف در نظر بگیریم، با کمترین میزان مسئولیت فروشنده و حداکثر مسئولیت برای خریدار، در حالی‌که DDP با بشترین میزان مسئولیت برای فروشنده و حداقل مسئولیت خریدار، در سوی دیگر این طیف قرار دارد. 

UCP یا Uniform Customs and Practice نیز در سال 1933 توسط ICC به عنوان مجموعه‌ای از قوانین پیرامون استفاده از اعتبارات اسنادی، روشی برای پرداخت از جمله بانک‌هایی که اغلب در معاملات بین المللی مورد استفاده قرار می‌گیرند، ایجاد شد. صدها هزار شرکت عضو ICC هستند که در بیش از 130 کشور جهان واقع شده‌اند. دفتر مرکزی آن در پاریس قرار دارد.

کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل United Nations Confrence on Trade and Development

کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل متحد UNCTAD در سال 1964 به عنوان سازمانی بین دولتی برای کمک به کشورهای در حال توسعه برای بهبود اقتصاد آن‌ها تاسیس شد. آنکتاد این کار را با افزایش دسترسی به فناوری‌های دیجیتال، پایان دادن به مقرراتی که تجارت را محدود می‌کنند و ارائه تجزیه و تحلیل، اجماع رسانی و کمک‌های فنی انجام می‌دهد. از جمله دستاوردهای آنکتاد ایجاد حقوق گمرکی امتیازی برای واردات به کشورهای توسعه یافته از کشورهای در حال توسعه است. این بدان معنی است که واردکنندگان می‌توانند کالاها را از کشورهای در حال توسعه بدون عوارض گمرکی یا با نرخ تعرفه کمتر وارد کنند، که باعث رقابت بیشتر در میان کشورهای در حال توسعه و تضمین شرایط منصفانه‌تر می‌شود. در حال حاضر 194 کشور عضو آنکتاد هستند که دفتر مرکزی آن در ژنو سوئیس قرار دارد. 

سازمان بین المللی دریانوردی International Maritime Organization

سازمان مشورتی دریانوردی بین الدول IMCO در سال 1948 تاسیس و سپس در سال 1982 به سازمان بین المللی دریانوردی IMO تغییر نام داد. IMO سازمان تخصصی سازمان ملل متحد است و هدف آن ایجاد و حفظ چارچوبی مشترک برای حمل و نقل دریایی بین المللی به منظور تضمین  ایمنی، قانونی بودن، امنیت و کارایی است. از جمله وظایف اصلی IMO سازمان‌دهی و مدیریت حمل و نقل دریایی کالاهی خظرناک است. ایمو دستورالعمل‌هایی را برای ایجاد بیانیه کالاهای خطرناک منتشر می‌کند که سند حمل و نقلی است برای اعلام اینکه محموله حاوی کالاهای خطرناک است و برای اطمینان از حمل و نقل ایمن کالا اطلاعات مهمی به حامل رائه می‌کند.

کنواسیون بین المللی ایمنی جان اشخاص در دریا SOLAS معاهده‌ای بین المللی است که در سال 1914 پس از فاجعه تایتانیک به تصویب رسید. کنوانسیون سولاس توسط IMO اداره می‌شود و در طول این سال‌ها بروزرسانی و اصلاح گردیده است. در اصلاحیه سال 2015 مقرراتی اضافه شد که صادرکنندگان را ملزم می‌کرد وزن ناخالص تایید شده هر کانتینر را قبل از بارگیری در کشتی ارائه کنند. این تغییر به این دلیل ایجاد شد که بسیاری از صادرکنندگان وزن کانتینر خود را به اشتباه ذکر می‌کنند که منجر به ایجاد مشکلات ایمنی بالقوه می‌شود. در حال حاضر 172 کشور عضو IMO هستند و دفتر مرکزی آن در لندن واقع شده است.   

انجمن بین المللی حمل و نقل هوایی International Air Transport Association

یاتا یا IATA در سال 1945 به عنوان انجمنی تجاری برای خطوط هوایی تاسیس شد. هدف آن ترویج و حمایت از خطوط هوایی و ایجاد استانداردهای صنعتی است.  یکی از وظایف اصلی یاتا مدیریت و سازمان‌دهی حمل و نقل کالاهای خطرناک از طریق خطوط هوایی است . یاتا دستورالعمل‌هایی را برای ایجاد اعلامیه کالاهای خطرناک فرستنده منتشر می‌کند، این اعلامیه سند حمل و نقلی است برای اعلام این امر که محموله حاوی کالاهای خطرناک بوده و برای اطمینان از حمل و نقل ایمن آن اطلاعات مهمی را به شرکت حمل کننده ارائه می‌کند. 278 شرکت هواپیمایی به نمایندگی از 117 کشور در یاتا عضو هستند و دفتر مرکزی آن در مونترال کانادا قرار دارد. 

سازمان بین المللی استاندارد سازی International Organization for Standardization

سازمان بین المللی استاندارد یا ISO در سال 1947 بنیان‌گذاری شد و متشکل از نمایندگان سازمان‌های استاندارد ملی از کشورهای سراسر جهان است. هدف این سازمان ایجاد و حفظ استانداردهای بین المللی به منظور تضمین ایمنی، شفافیت و انصاف و کارایی در تجارت بین المللی است. ISO مختص به هیچ صنعت خاصی نیست و در حفظ استانداردها در صنایع مختلف تولیدی، حمل و نقل، انرژی، مراقبت‌های بهداشتی، کشاورزی، خدمات مالی و فناوری اطلاعات نقش دارد. در حال حاضر 162 کشور در ISO عضو هستند و دفتر مرکزی آن در ژنو، سوئیس است. 

کمیسیون حقوق تجارت بین الملل سازمان ملل متحد United Nations Commission on International Trade Law

آنسیترال UNCITRAL در سال 1966 به عنوان مجمعی از کشورهایی که متعهد به نوسازی و هماهنگی قوانین برای مدیریت تجارت بین المللی هستند، تاسیس شد. فعالیت‌های آنسیترال شامل کمک به دولت‌ها در جهت هماهنگی برای دستیابی به اهداف اقتصادی سودمند و متقابل، ترویج و تسهیل وحدت نظام‌های حقوقی متفاوت و جمع ‌آوری انتشار اطلاعات پیرامون حقوق عرفی و دیگر فعالیت‌های قانونی است.  این کنوانسیون در حال حاضر دارای بیش از 50 کشور عضو است که اعضای آن توسط مجمع عمومی سازمان ملل متحد برای دوره‌های شش ساله انتخاب می‌شوند. فعالیت‌های آن در جلسات سالانه‌ای که به طور متناوب در نیویورک و وین برگزار می‌شود، انجام می‌گیرد.

امیدواریم این مقاله از وب سایت راه تجار شما را به خوبی با نقش این سازمانها و نهادهای بین المللی آشنا کرده باشد.