CBM چیست؟

اگر در زمینه بازرگانی و حمل‌ونقل داخلی و بین‌المللی فعالیت داشته‌اید یا به این حوزه علاقه‌مندید، احتمالاً واژه CBM را شنیده‌اید. این اصطلاح برای محاسبه حجم انواع محموله‌ها در مسیرهای ریلی، هوایی و دریایی کاربرد زیادی دارد. حجم محموله برای محاسبه کرایه حمل‌ونقل بسیار اهمیت دارد. اگر درباره محاسبه حجم مترمکعب بار با کانتینر پرسش دارید می‌توانید پاسخ سؤال‌هایتان را در این مقاله از راه تجار بیابید؛ پس با ما همراه باشید.

مفهوم اصطلاح CBM در حمل بار با کانتینر چیست؟

کانتینرها به‌عنوان محفظه‌های بزرگ برای حمل‌ونقل انواع بارها در مسیرهای ریلی، هوایی و دریایی استفاده می‌شوند. کدهایی روی کانتینرها نوشته می‌شود که مشخصات آن را نشان می‌دهد. این مشخصات در تمام دنیا یک معنی واحد دارند. یکی از این مفاهیم CBM است. این مفهوم یکی از راه‌های محاسبه حجم محموله‌های داخلی و بین‌المللی است. 

حجم محموله مهم‌ترین نکته برای محاسبه کرایه حمل کانتینر در مسیرهای هوایی، ریلی و دریایی است. اگر محموله شما به طور کامل یک کانتینر را به خود اختصاص دهد باید از فرمول Freight charge (FCE) یا کانتینر دربستی استفاده کنید. اما اگر محموله شما نیاز به کانتینر کامل نداشته باشد باید  از فرمول CBM یا خرده بار استفاده کنید. این اصطلاح مخفف Cubid Meter است  و به معنی مترمکعب و برای اندازه‌گیری حجم بار در یک کانتینر است.

این مفهوم یک اصطلاح بین‌المللی است و در همه کشورها و برای همه مسیرها و همه کالاها کاربرد دارد. اگر موارد مختلفی در محموله شما وجود دارد باید حجم هر کدام از این موارد را جداگانه محاسبه کنید تا بتوانید در مجموع حجم‌ها را به دست بیاورید. آشنایی با این مفهوم باعث می‌شود بتوانید به‌راحتی هزینه حمل‌ونقل محموله خود را محاسبه کنید و در هزینه‌ها صرفه‌جویی داشته باشید. شما به همان میزان که از فضای یک کانتینر استفاده می‌کنید، هزینه جمل و نقل را پرداخت خواهید کرد. 

برای بارهایی که وزن زیادی دارند باید از فرمول دیگری استفاده کرد. محموله‌ای که زیر یک تن باشد می‌تواند با این فرمول محاسبه شود. اگر وزن محموله شما بیشتر از 1000 کیلوگرم است، حجم محموله بر اساس وزن آن محاسبه خواهد شد؛ بنابراین حمل سنگ‌های معدنی با حمل یک مبل حجیم یا چند کارتن توپ تنیس برابر نیست. برای مثال اگر وزن محموله شما 7 تن (7000 کیلوگرم) باشد، هزینه حمل‌ونقل بر اساس وزن محموله حساب خواهد شد.

CBM چگونه محاسبه می‌شود؟

فرمول محاسبه حجم مترمکعب بسیار ساده است و به‌راحتی می‌توانید آن را حساب کنید. محاسبه دقیق CBM  باعث صرفه‌جویی در هزینه‌های حمل‌ونقل خواهد شد. مهم‌ترین وسیله برای حمل و جابه‌جایی کالا در مسیرهای داخلی و بین‌المللی کانتینر است. قبل از یادگیری محاسبه این فرمول باید درباره انواع کانتینر برای حمل محموله بیشتر بدانید.

کانتینرها در چهار اندازه مختلف تولید می‌شوند که هرکدام کاربردهای مختلفی دارند. کانتینرها به‌عنوان انبار، کانکس و ساختمان پیش‌ساخته استفاده می‌شوند. کانتینر در ابعاد 10 فوت، 20 فوت، 40 فوت و 45 فوت ساخته می‌شوند. این کانتینرها مدل‌های مختلفی دارند مثلاً کانتینر تخت، بدون سقف، بغل بازشو و یخچال‌دار. برای ساخت و اندازه‌گیری ابعاد کانتینرها از استانداردهای جهانی و بین‌المللی استفاده می‌شود.

نکته دیگر قبل از محاسبه CBM، اطلاع از اندازه‌های کارتن است. باید طول، عرض و ارتفاع هر کارتن را در محموله خود بدانید. سپس تعداد کل کارتن‌هایی که قرار است در کانتینر قرار بگیرد را شمارش کنید. 

برای اندازه‌گیری حجم مترمکعب یک کارتن باید از فرمول زیر استفاده کنید:

طول (متر) x عرض (متر) x ارتفاع (متر) = حجم مترمکعب یک کارتن

محاسبه CBM برای تمام کارتن‌های بک کانتینر

برای حساب کردن میزان حجم مترمکعب یک کانتینر باید تعداد تمام کارتن‌های یک کانتینر را بشمارید. برای محاسبه میزان CBM تمام کارتن‌های یک کانتینر باید تعداد کارتن‌های یک سفارش را در میزان CBM یک کارتن ضرب کنید. باید دقت داشته باشید که برای محاسبه طول و عرض و ارتفاع از یک پارامتر مشترک استفاده کنید. 

هر کارتن ممکن است ابعاد متفاوتی داشته باشد؛ بنابراین لازم است میزان حجم مترمکعب هم برای هر کارتن به‌صورت مجزا حساب شود. اما اگر ابعاد همه کارتن‌های محموله شما یکسان است، محاسبه ابعاد یکی از آنها برای اندازه‌گیری حجم مترمکعب کافی خواهد بود. 

نمی‌توان برای حجم کل محموله و حداکثر تعداد محصولی که در آن جا می‌شود یک فرمول دقیق ارائه کرد، اما می‌توان این میزان را به‌صورت تقریبی محاسبه کرد. بارها و محموله‌ها حجم متفاوتی نسبت به یکدیگر دارند و بسته به نوع محصول شاید بتوان از کل حجم یک کانتینر تا جای ممکن استفاده کرد. همان‌طور که می‌دانید در تعدادی از محصولات تمام فضا داخل کانتینر قابل‌استفاده نیست و فضای قابل‌استفاده به شکل، اندازه، نوع بسته‌بندی و نحوه چیدمان بار بستگی دارد. یک قاعده در حمل‌ونقل با کانتینر وجود دارد که طبق آن ظرفیت واقعی داخلی یک کانتینر معمولاً کمی بیشتر از 80 درصد حداکثر ظرفیت آن است.

نمونه‌ای برای محاسبه CBM  در کانتینرهای حمل بار دریایی

برای اینکه مفهوم CBM بیشتر برای شما قابل‌درک شود از یک نمونه برای محاسبه  CBM استفاده می‌کنیم. فرض کنید طول، عرض و ارتفاع یک محموله به ترتیب 2.3 متر، 1.4 متر و 2 متر باشد، حجم محموله 6.44 CBM است.

اگر اندازه‌های محموله را بر حسب اینچ یا سانتی‌متر گرفته‌اید، ابتدا باید آن را به متر تبدیل کنید و سپس CBM را محاسبه کنید. اگر شما یک کارتن دارید که 2 متر طول، 2 متر عرض و 2 متر ارتفاع دارد؛ حجم آن  x 2 x 2 = 8 m³2 است.  اگر 10 کارتن مشابه در یک محموله دارید، می‌توانید به‌سادگی حجم مترمکعب را در تعداد کل کارتن‌ها ضرب کنید تا به حجم کل برسید m³  808 x 10=. 

چگونه می‌توان CBM را در یک بسته با اشکال نامنظم محاسبه کرد؟

اندازه‌گیری کارتن‌های متعارف و استاندارد بسیار ساده است اما گاهی بسته‌ها اندازه و شکل‌های نامتعارفی دارند. فرمول‌هایی که تا کنون بیان شد درباره جعبه‌هایی است که به شکل‌های منظم مانند مکعب بسته‌بندی‌شده‌اند. اگر محموله شما دارای اشکال نامنظم است، مطمئن شوید که در هیچ ابعادی از محدودیت جعبه تجاوز نمی‌کند. تصور کنید که در حال ارسال یک بسته بسیار طولانی اما باریک هستید؛ برای حل این مشکل باید طولانی‌ترین، وسیع‌ترین و بلندترین بخش‌های محموله خود را شناسایی کنید. شما باید ابعادی را تعیین کنید که کوچک‌ترین مکعب می‌تواند در بسته‌بندی شما جای دهد. 

برای محاسبه مترمکعب حجم حمل‌ونقل بارهایی با اشکال نامنظم از چه قانونی باید پیروی کنید؟ با ما همچنان در این مقاله از سایت راه تجار همراه باشید تا اطلاعات لازم را در این باره برای شما بیان کنیم. 

بسته‌بندی استوانه‌ای

 برای محاسبه یک فرش لوله شده یا یک لوله بهتر است آن را به‌صورت عمودی قرار دهید و ارتفاع و شعاع (نصف قطر) آن را اندازه‌گیری کنید. اندازه‌ها باید بر اساس متر باشد. در این مرحله می‌توانید از فرمول π x r ² x h = CBM استفاده کنید. n در اینجا به معنی عدد پی یا همان 3.14 است؛ r شعاع دایره و h  ارتفاع است. 

بسته‌بندی نامنظم

برای اندازه‌گیری حجم مترمکعب  یک محموله با شکل نامتعارف، باید ابتدا بیشترین ارتفاع، طول و عرض آن را اندازه بگیرید. سپس می‌توانید از همان فرمول متعارف برای محاسبه حجم مترمکعب استفاده کنید. 

تأثیر میزان CBM  بر هزینه‌های باربری

وقتی می‌گوییم که حجم بار با میزان هزینه حمل‌ونقل ارتباط مستقیم دارد؛ فقط درباره هزینه حامل صحبت نمی‌کنیم. باربری‌ها برای تعیین هزینه حمل و نقل محموله شما از موارد دیگری که گاهی بر اساس CBM محاسبه می‌شوند استفاده می‌کنند. برخی از آن‌ها عبارت‌اند از:

• هزینه‌های جابه‌جایی ترمینال: این هزینه‌ها شامل استفاده از تجهیزات و اموال متعلق به پایانه‌ها در مبنا و مقصد و استفاده از نیروی کار ارائه شده توسط آنها برای بارگیری و تخلیه محموله و حمل‌ونقل آنها است.
• هزینه‌های حمل‌ونقل داخلی: این هزینه‌ها مربوط به جابه‌جایی محموله از انبار کانتینر داخلی و ایستگاه باربری کانتینری به بندر بارگیری یا بالعکس است.
• ضریب تنظیم بنگر: (BAF) این ضریب به نام ضریب تنظیم سوخت نیز شناخته می‌شود که شامل هزینه اضافی است که شرکت‌های حمل‌ونقل برای محاسبه نوسانات قیمت سوخت اخذ می‌کنند.
• ضریب تعدیل ارز (CAF): این هزینه اضافی توسط اپراتورها برای جبران نوسانات نرخ ارز به نرخ مبادله پایه اعمال می‌کنند.

محاسبه مترمکعب حجم حمل‌ونقل بار هوایی، ریلی و دریایی

برای حساب کردن حجم بار در مسیرهای مختلف می‌توانید از فرمول‌ها و روش‌های زیر استفاده کنید:

      محاسبه CBM در حمل‌ونقل دریایی LCL

اگر کانتینر را به‌صورت دربستی برای حمل محموله خود بگیرید نرخ حمل‌ونقل بر اساس Freight charge محاسبه می‌شود.  اما اگر محموله شما کمتر از حجم کانتینر باشد از حمل‌ونقل LCL که روشی است برای حمل حجم متوسط محموله در یک کانتینر مشترک استفاده می‌شود. 

خطوط حمل‌ونقل، بار را بر اساس حجم مترمکعب بیشتر برای محموله‌های LCL یا خرده بار دریایی دریافت می‌کنند، مشروط بر اینکه وزن آنها کمتر از یک تن (1000 کیلوگرم) باشد. اگر وزن محموله بیش از یک تن باشد، هزینه بار بر اساس وزن محاسبه می‌شود. وقتی که حجم (CBM) بیشتر از وزن واقعی است، هزینه بار بر اساس CBM محاسبه می‌شود. اگر وزن ناخالص بیشتر از حجم باشد، هزینه بار بر اساس وزن ناخالص محاسبه می‌شود.

     محاسبه مترمکعب حجم حمل‌ونقل بار هوایی

در اینجا، از فرمول دوم برای محاسبه وزن ابعادی – طول (سانتی‌متر) x عرض (سانتی‌متر) x ارتفاع (سانتی‌متر) / ضریب DIM – و ضریب DIM 1:6000 برای رسیدن به هزینه حمل‌ونقل استفاده می‌شود. 

     محاسبه CBM در حمل‌ونقل ریلی

این محاسبه بر اساس فرمول طول (سانتی‌متر) x عرض (سانتی‌متر) x ارتفاع (سانتی‌متر) / ضریب DIM برای وزن ابعادی، با استفاده از ضریب DIM 1:3000 است.

     میزان CBM در یک کانتینر 

با آگاهی از حجم هر کانتینر می‌توانید مدیریت بهتری روی بسته‌بندی کالاها و صرفه‌جویی در هزینه‌ها داشته باشید. هر نوع کانتینر ظرفیت مشخصی دارد اما بسته به نوع کالا و نوع بسته‌بندی محصولات ممکن است این ظرفیت تغییر کند. کانتینرهای 20 فوت، 40 فوت و 40 فوت کیوب برای حمل محموله‌های خشک مورد استفاده قرار می‌گیرند. با محاسبه CBM  یک کانتینر، شما به همان اندازه که از حجم  کانتینر استفاده کرده‌اید هزینه پرداخت می‌کنید. در ادامه حجم برخی از کانتینرها را برای شما شرح داده‌ایم.

      کانتینر 10 فوتی

یک کانتینر با ظرفیت 10 فوت می‌تواند 16 مترمکعب حجم را در خود جای دهد. حتماً درباره ابعاد محموله دقت لازم را داشته باشید تا برای قراردادن آن در کانتینر 10 فوتی به مشکل مواجه نشوید. 

      کانتینر 20 فوتی

یک کانتینر 20 فوتی، 33 مترمکعب ظرفیت دارد؛ اما در واقعیت معمولاً فقط حدود 25-28 مترمکعب فضای قابل‌استفاده  در کانتینر وجود دارد. وسایل یک‌خانه سه‌خوابه (مبلمان، تلویزیون، تخت، جعبه و غیره) به طور معمول در یک ظرف 20 فوتی قرار می‌گیرد. در یک کانتینر 20 فوتی دو عدد ماشین می‌توان قرارداد. این میزان به ماهیت کالاها، نوع و اندازه بسته‌بندی‌ها نیز بستگی دارد زیرا برخی از کالاها قادر به انباشته شدن نیستند. شما اغلب می‌توانید در حدود 15000 کیلوگرم بار به‌وسیله یک کانتینر حمل کنید بدون اینکه فشار اضافی وارد شود.

     کانتینر 40 فوتی

حجم یک کانتینر 40 فوتی برابر با 67.7 مترمکعب است. به‌طورکلی ظرفیت یک کانتینر 40 فوت (طول 40 فوت) در حدود 54 تا cbm 58 است اما این موضوع باز هم به ماهیت کالاها و اندازه کارتن‌ها بستگی دارد. شما اغلب می‌توانید بیش از 20000 کیلوگرم بار در این کانتینر بار بگذارید.

     کانتینر 40 فوتی کیوب

اگر محموله شما نیاز به کمی فضای اضافی نیاز دارید؛  کانتینر 40 فوتی کیوب بهترین گزینه برای شما است. کانتینر 40 فوتی کیوب کمی بلندتر از حالت معمولی آن است. این نوع کانتینر در حد یک ردیف فضای بیشتری نسبت به کانتینرهای 40 فوتی معمولی دارد. این ردیف اضافه حدود 27 سانتی‌متر ارتفاع دارد و حدود 9 مترمکعب به فضای کل کانتینر اضافه می‌کند. 

داخل یک کانتینر 40 فوت کیوب می‌توانید حدود 60 تا 68 مترمکعب بار قرار بدهید. حتماً از شرکت حمل بار خود بخواهید که کانتینر مناسب حمل کالاهای شما را دوباره بررسی و تأیید کند.

       میزان CBM در یک پالت

پالت‌ها مانند کانتینرها، سازه‌هایی مسطح‌اند که برای پشتیبانی و ایمن‌سازی محموله استفاده می‌شوند و در اندازه‌های استاندارد وجود دارند. رایج‌ترین آنها پالت‌های 48X40, 42X42 , 48X48 اینچ هستند. یکی از این پالت‌های استاندارد می‌تواند 1.26 مترمکعب را در خود جای دهد.

  اندازه‌گیری‌ها و تبدیل‌های مهم در سی بی ام

همان‌طور که در بالا اشاره شد برای محاسبه مترمکعب حجم حمل‌ونقل بار باید از واحد اندازه‌گیری متر استفاده شود. در اینجا روش تبدیل اندازه‌های محموله‌ها به متر آورده شده است:

• فوت به متر: 1 فوت با 0.3048 متر برابر است، بنابراین مقدار فوت را در 0.3048 ضرب کنید.
• اینچ به متر: 1 اینچ برابر با 0.0254 متر است، بنابراین در 0.0254 ضرب کنید
• سانتی‌متر به متر: 1 سانتی‌متر برابر با 0.01 متر است، بنابراین در 0.01 ضرب کنید.

سخن آخر

در این مقاله سعی شد تمام نکات مهم درباره مفهوم حجم مترمکعب در حمل‌ونقل‌های دریایی، ریلی و هوایی بیان شود. آشنا شدن با این اصطلاحات به شما کمک می‌کند تسلط بیشتری برای مدیریت روی کسب‌وکار خود داشته باشید و تا حد زیادی در هزینه‌ها صرفه‌جویی کنید.  اگر به حوزه بازرگانی علاقه دارید یا در این زمینه فعالیت می‌کنید، مطالعه سایر مقالات سایت راه تجار در حوزه بازرگانی و صادرات به شما کمک خواهد کرد. در این سایت اطلاعات کافی درباره مفاهیم و اصطلاحات مهم صادرات و واردات برای شما قرار داده شده است.

با کمک باشگاه بازرگانان راه تجار نیز می‌توانید با سایر بازرگانان و تولیدکنندگان در زمینه‌های مختلف مرتبط شوید و قدمی بزرگ در مسیر رسیدن به موفقیت‌های بیشتر بردارید.