وقتی فروشنده از پرداخت سهم خود از هزینه حمل و نقل خودداری می‌کند چه کسی مسئول چه چیزی است؟
اگر به تازگی وارد حوزه بازرگانی شده و بی‌تجربه هستید، مدیریت واردات و اینکوترمز‌های (اصطلاحات بازرگانی بین‌المللی) مربوط به آن می‌تواند برای شما مشکل و پیچیده باشد. در این مطلب به اینکوترمز تحویل کالا روی عرشه یا FOB می‌پردازیم و شرح می‌دهیم که اگر طرف مقابل مسئولیت قانونی خود را نپذیرد چه مواردی رخ می‌دهد. برای شناخت این اصطلاح و نحوه‌ی تأثیر آن بر مسئولیت‌ها، تعهدات و هزینه‌ها، ادامه مطلب را بخوانید.
خرید محصولات و تحویل بر روی کشتی (FOB)
هنگام خرید کالا تحت شرایط حمل و نقل FOB، مسئولیت حمل کالا به مقصد و پرداخت هزینه‌های مربوطه بر عهده خود شما به عنوان خریدار است. اما، تأمین‌کننده کالا مسئولیت پرداخت کلیه هزینه‌های مربوط به حمل و نقل محلی از کشور مبدأ تا زمانی که کالا‌ها در عرشه کشتی در بندر خروجی قرار بگیرند را بر عهده دارد. ممکن است تأمین‌کننده کالا سعی کند به منظور کاهش هزینه‌ها در انتخاب عامل حمل و نقل تأثیر بگذارد، اما تصمیم نهایی با خود شماست.
هزینه تمام‌شده حمل کالا به مقصد
ابتدا ما باید با مفهوم “هزینه تمام‌شده حمل کالا به مقصد” یا Total Landed Cost آشنا شویم. هزینه تمام‌شده حمل یک کالای معین، کل مبلغی است که برای ارسال محصول پرداخت می‌کنید تا محصول موردنظر به دست شما رسیده و آماده فروش شود. این هزینه شامل ۳ جز است:
- هزینه‌ای که به تأمین‌کننده می‌پردازید
- هزینه‌های مربوط به حمل و نقل کالا به مقصد
- هرگونه عوارض و مالیات مربوطه
با توجه به هزینه‌های حمل و نقل، مهم نیست چه کسی مسئول پرداخت کدام بخش از هزینه‌های حمل و نقل است، در پایان کار، شما به عنوان خریدار ملزم به پرداخت این هزینه به عنوان بخشی از هزینه تمام شده حمل کالا به مقصد هستید. بنابراین هنگام خرید کالا تحت شرایط FOB، اگرچه تأمین‌کننده هزینه حمل و نقل محلی را پرداخت می‌کند، شما نیز ملزم به پرداخت چنین هزینه‌هایی هستید.
در عمل، هنگام خرید کالا تحت شرایط FOB، تأمین‌کننده هزینه حمل و نقل محلی آن را در فاکتور خود لحاظ می‌کند. گاهی ممکن است این هزینه را در بخشی مجزا از فاکتور به عنوان “حمل و نقل داخلی” (local transportation) یا “هزینه‌های FOB” ببینید.
معمولاً، زمانی که تأمین‌کننده قبل از اطلاع از هزینه‌های محلی، قیمتی را برای محصول شما قید می‌کند، در واقع حد وسطی را لحاظ می‌کند تا اطمینان حاصل شود که تمامی هزینه‌ها به خوبی پوشش داده می‌شود. بنابراین، چه شما تحت شرایط FOB یا EXW معامله کنید، در واقع بابت هزینه‌های محلی پول پرداخت خواهید کرد. تفاوت تنها در این است که هزینه را به تأمین‌کننده یا متصدی حمل و نقل برای انجام این امور پرداخت کنید.
هنگام خرید با شرایط EXW، هزینه‌ای کلی را برای حمل کالا به متصدی حمل و نقل می‌پردازید که در این صورت قیمت خرید کالا کمتر خواهد بود، چرا که دیگر نیازی به ذکر هزینه حمل و نقل محلی توسط تأمین‌کننده در فاکتور فروش نیست. در نتیجه، خرید تحت شرایط FOB، دارای هزینه‌های بیشتری خواهد بود، زیرا تأمین‌کننده قیمت کالا را بیشتر ذکر کرده و سپس هزینه حمل و نقل محلی را که در فاکتور شما لحاظ شده از قیمت محصول کم می‌کند.
به عنوان مثال دلیل اصلی اینکه تأمین‌کننده چینی می‌تواند حمل و نقل محلی را با هزینه‌ای کمتر ترتیب دهد این است که متصدی حمل و نقل شما یا باربری تنها یک محموله برای ارسال دارد در حالی که تأمین‌کننده اغلب محموله‌های مختلفی خواهد داشت که می‌تواند به طور همزمان به انبار متصدی حمل و نقل ارسال کند. بنابراین، این مسأله باعث صرفه‌جویی در هزینه‌های تأمین‌کننده می‌شود. در این صورت، هزینه حمل و نقل کالا با شرایط EXW یا Door to Door اغلب بیشتر از زمانی است که تأمین‌کننده مسئول حمل کالا به بندر مبدا یا همان خرید تحت شرایط FOB است.
اکنون باید به این بخش مهم بپردازیم که چگونه باید با تأمین‌کننده‌ای که از پرداخت سهم قانونی حمل و نقل محلی کالا امتناع می‌ورزد برخورد کرد؟
بررسی شرایط از نقطه نظر خریدار
بیاید یک حریدار انگلیسی و یک تامین کننده چینی را در نظر بگیریم. فرض کنید مذاکرات انجام گرفته و خریدار با تأمین‌کننده چینی جدید به توافق رسیده است و با خرید مطابق تحت شرایط FOB موافق است. بدین معنا که تأمین‌کننده مسئول تمام هزینه‌های محلی در چین خواهد بود تا زمانی که کالا‌ها بر روی کشتی در شانگهای بارگیری شود.
سپس مسئولیت به خریدار واگذار می‌شود و وی مسئول بخش باقی مانده حمل و نقل از جمله حمل کالا به مقصد و هزینه‌های مربوطه خواهد بود. خریدار هزینه کالا را به تأمین‌کننده می‌پردازد و برای حمل کالا به مقصد خود باربری مورد نظر را رزرو می‌کند.
چند روز بعد ایمیلی از تأمین‌کننده دریافت می‌کند مبنی بر اینکه فورواردر (متصدی حمل و نقل) انتخابی شما در شانگهای قیمت گزافی برای هزینه‌های محلی مطالبه می‌کند. این ایمیل حاوی تعداد زیادی علامت تعجب و همچنین لیست قیمت حمل و نقل محلی در چین است، که این قیمت‌ها یک سوم چیزی است که فورواردر به خریدار پیشنهاد داده است. سرانجام، از خریدار می‌خواهد که تصمیم بگیرید که آیا مایل به پرداخت مابه التفاوت هست یا می‌خواهد از طریق فورواردر چینی کالای خود را ارسال کند؟
آن چه که در واقع رخ می‌دهد
برای حمل کالا مطابق شرایط FOB، تأمین‌کننده مستلزم پرداخت سه هزینه زیر است:
- حمل کالا از کارخانه خود به انبار متصدی حمل و نقل خریدار در شانگهای
- ترخیص کالا در چین به منظور صادرات کالا
- پرداخت تمام هزینه‌های مربوط به حمل و نقل کالا به انبار باربری تا زمان بارگیری در کشتی
تا حدود زیادی تأمین‌کننده قادر به کنترل دو مورد اول است، زیرا می‌تواند با استفاده از افراد خود این کار را انجام دهد و یا شخصی را پیدا کند که این کار را با قیمتی که مایل به پرداخت آن است انجام دهد. اما مورد سوم که معمولاً تحت عنوان هزینه‌های محلی (local costs) یا هزینه مبدا (origin charges) شناخته می‌شود را نمی‌تواند تغییر دهد. این هزینه‌ها عبارتند از:
- ثبت کالا‌های سفارش گرفته شده
- جابجایی و حمل کالا، به صورت دستی یا با استفاده از بالابر
- نگهداری کالا در انبار
- بسته‌بندی و بارگیری کالا در کانتینر
- حرکت کانتینر به بندر
- بارگیری کالا بر روی کشتی
هزینه‌های محلی توسط فورواردر در شانگهای تعیین می‌شود و معمولاً همانند هزینه‌هایی است که در زیر به آن اشاره می‌کنیم:
- CFS یا محل نگهداری کانتینرها: 23 دلار به ازای هر تن
- Document Fee یا هزینه اسناد: ۷۵ دلار آمریکا برای هر صورتحساب یا بارنامه
- Handling یا هزینه جابجایی و بارگیری در محل فروشنده کالا: ۵۰ دلار آمریکا به ازای هر بارنامه
- ENS charge: به ازای هر بارنامه 33 دلار
- Customs Documents یا اسناد گمرک: ۷۵ دلار آمریکا به ازای هر بارنامه
- Warehouse Entry ورودی انبار: ۱۷ دلار آمریکا به ازای هر راننده کامیون (باربر)
- Customs Inspection یا بازرسی گمرکی: ۳۰ دلار در هر بازرسی
- HBL TELEX: (اگر قابل اجرا باشد) 200 رنمینبی یا RMB (واحد پول چین) برای هر بارنامه
برای ارسال یک محموله معمولی پالت که فرض می‌کنیم ۲ متر مکعب فضا اشغال می‌کند، هزینه‌های محلی برابر با ۲۹۶ دلار آمریکا است (۱۷+۷۵+۳۳+۵۰+۷۵+۲۳×۲)، که با نرخ دلار ۷، برابر است با ۲۲۵ پوند.
مذاکره با نماینده متصدی حمل و نقل در مورد این هزینه‌ها کارساز نیست بنابراین تنها راه تأمین‌کننده برای کاهش هزینه‌ها مراجعه به خود خریدار است. در اکثر موارد، تأمین‌کننده حتی با فورواردر خریدار تماس می‌گیرد و در چنین شرایطی فورواردر هیچ کاری نمی‌تواند انجام دهد، زیرا این مسأله‌ای بین خریدار و تأمین‌کننده است.
تأمین‌کننده به خوبی می‌داند که قیمت‌ها ثابت است، بنابراین تنها شانس او این است که خریدار هزینه را پرداخت کند و یا کالا را از طریق فورواردر چینی ارسال کند.
صرف نظر از اینکه خریدار کدام گزینه را انتخاب می‌کند، بازنده است
اگر خریدار تصمیم به پرداخت بگیرد، هزینه‌ای را پرداخت می‌کند که طبق قرارداد FOB ملزم به پرداخت آن نیست و قیمت کالا‌ها برای او گران‌تر می‌شود. اگر یک مرتبه این هزینه را پرداخت کند تا زمانی که از این تأمین‌کننده خرید می‌کند باید چنین هزینه‌ای را بپردازد.
اگر حمل کالا توسط فورواردر چینی را بپذیرد، به احتمال زیاد در شرایط متفاوت و ناگواری قرار خواهد گرفت که آن را “تله حمل و نقل” مینامیم.
لیست قیمت‌هایی که تأمین‌کننده برای خریدار ارسال می‌کند، شامل هزینه حمل و نقل توسط فورواردر چینی با نرخ بسیار کم‌تری در مقایسه با فورواردر انگلیسی (معرفی شده توسط خریدار) است و به احتمال زیاد درست و دقیق است. مسأله این است که این لیست شامل هزینه‌های محلی بر حسب CFR یا CIF است که نباید با قیمت‌ها تحت شرایط FOB مقایسه شود. قیمت‌ها تحت شرایط CIF/CFR بسیار کمتر از FOB است زیرا هزینه‌های فورواردر چینی به واسطه‌ی کمیسیون برگشتی از سوی فورواردر انگلیسی جبران می‌شود. باید توجه داشت که تنها هنگام واردات از شرق با این مسأله برخورد می‌کنید.
نحوه مدیریت شرایط
خریدار باید تأکید کند که با تجارت تحت شرایط FOB موافقت کرده و تأمین‌کننده موظف به قبول شرایط آن است، یعنی پرداخت هزینه‌های محلی، علاوه بر این، هزینه محلی حمل و نقل کالای خریدار مطابق با شرایط بازار است. اکثر فورواردرهای انگلیسی از نمایندگان شخص ثالث در خارج کشور استفاده می‌کنند. این نمایندگان برای بقای خود باید مطابق با شرایط بازار عمل کنند و این موجب می‌شود بازار به گونه‌ای تنظیم شود که اکثر نمایندگان از آن پیروی می‌کنند.
خریدار می‌تواند در صورت لزوم، به تأمین‌کننده بگوید که تمایل به لغو سفارش دارد ( حتی اگر اینطور نیست). به صورت تجربی می‌توان گفت که در چنین شرایطی از هر ۱۰ تأمین‌کننده تمامی آن‌ها راهی جز پذیرش هزینه‌ها ندارند چرا که می‌دانند هزینه‌ها به عهده آن‌هاست و قیمت‌ها با بازار یکسان است.
نکته مهم: هنگام معامله تحت شرایط FOB، هرگز نباید به تأمین‌کننده این فرصت را بدهید که هزینه‌های محلی را به شما تحمیل کند.
راه حل ممکن برای اجتناب از این کشمکش‌‌ها
یکی از راه‌های حل این مسأله، درخواست خرید کالا تحت شرایط EXW است، اما بدون پرداخت هزینه حمل و نقل. این راه حل به شما این اطمینان را می‌دهد که هرگز در شرایطی قرار نمی‌گیرید که تأمین‌کننده از پرداخت هزینه‌های محلی خودداری کند. همچنین این کار احتمالاً می‌تواند موجب کاهش هزینه‌های کلی حمل و نقل شما شود.
از اینکه تا پابان این مقاله همراه شرکت بازرگانی راه تجار بودید از شما سپاسگزاریم.
عالی بود