راهنمای کامل اینکوترمز 2020

واژه اینکوترمز برای افرادی که به طور حرفه‌ای در زمینه خریدوفروش بین‌الملل فعالیت دارند واژه‌ای آشنا و کاربردی است. این اصطلاح پرکاربرد در بازرگانی بین‌المللی دارای قواعد و مقررات خاصی است که بازرگانان باید با آن آشنایی کامل داشته باشند تا در زمان بستن قرارداد دچار مشکل نشوند.

در ادامه مطلب قصد داریم تمام نکات مهم که شما باید درباره اینکوترمز 2020 بدانید را به‌صورت مفصل توضیح دهیم. تاریخچه، انواع و قواعد اینکوترمز به طور کامل بررسی خواهد شد به این امید که تمام پرسش‌های شما در این زمینه پاسخ داده شود.

اینکوترمز 2020 چیست؟

امروزه با گسترش و رشد تجارت جهانی قراردادهای بیشتری در سطح جهان برای خریدوفروش کالاها بسته می‌شود. اگر قراردادها شفاف نباشد دو طرف توافق دچار سردرگمی درباره وظایف و تعهدات خود می‌شوند. اینکوترمز برای حل این مسئله مطرح شده است.

واژه اینکوترمز معادل International Commercial Terms و به معنی اصطلاحات بازرگانی بین‌المللی است. اینکوترمز باهدف کاستن از سردرگمی‌های بین خریداران و فروشندگان بین‌المللی مطرح شده است. اینکوترمز در تمام نقاط جهان یکسان است و باعث ایجاد یک هماهنگی جهانی در این موضوع می‌شود.

اینکوترمز یک سری قوانین تأیید شده جهانی برای خریداران و فروشندگان بین‌الملل است؛ این قوانین برای نوشتن و اجرای قرارداد حمل کالاها کاربرد دارد. با رعایت اینکوترمز هر دو طرف معامله درباره تمام هزینه‌ها و وظایف خود به توافق می‌رسند و دیگر جای هیچ اختلافی باقی نخواهد ماند.

این قوانین تمام مسئولیت‌ها و وظایف دو طرف را از قبل مشخص می‌کنند. تمام هزینه‌ها، مسئولیت‌ها، تعهدات، خطرات از زمان عقد قرارداد تا بسته‌بندی، بارگیری، حمل‌ونقل و تشریفات گمرکی در این قوانین تعیین شده است.

تاریخچه اینکوترمز

دو طرف یک قرارداد بین‌المللی همیشه درباره جوانب توافق دچار اختلاف بوده‌اند و لزوم وجود یک سری قوانین ثابت جهانی برای همه احساس می‌شد. این قوانین می‌توانست از بروز اختلاف و سردرگمی بین خریدار و فروشنده پیشگیری کند.

قوانین اینکوترمز اولین‌بار در سال 1921 توسط اتاق بازرگانی بین‌الملل (ICC) ابداع شد و از سال 1936 به طور رسمی به‌عنوان قانون اجرایی شد. این قوانین هرسال بنا به شرایط جدید تجارت بین‌الملل به‌روزرسانی شده‌اند.

انواع اینکوترمز

قوانین اینکوترمز در سال‌های 1953، 1967، 1976، 1980، 2000، 2010 و 2020 دچار تغییر و اصلاح شده است. اینکوترمز 2020 از اول ژانویه 2020 به مرحله اجرا در سطح بین‌المللی رسیده است.

اهمیت اینکوترمز 2020

تمام افرادی که در حوزه تجارت بین‌الملل فعالیت می‌کنند باید با قوانین و قواعد اینکوترمز 2020 آشنایی داشته باشند. صادرکنندگان، واردکنندگان و حتی بخش حسابداری، حمل‌ونقل، تدارکات و مدیران ارشد باید نسبت به مفاد این قوانین آگاهی‌های لازم را داشته باشند.

وقتی خریدار و فروشنده قوانین اینکوترمز را بپذیرند به این معنی است که درباره تمام هزینه‌ها، مسئولیت‌ها، ریسک‌ها و محدودیت‌های معامله به توافق کامل و شفاف رسیده‌اند. قبول کردن و آگاهی از قوانین اینکوترمز باعث می‌شود که دو طرف معامله کمتر تفسیر اشتباهی از قرارداد داشته باشند.

با رعایت درست و کامل قواعد اینکوترمز هر دو طرف معامله خیلی راحت‌تر با هم تعامل خواهند داشت و تمام مراحل ثبت سفارش، بسته‌بندی، بارگیری، گمرک، بیمه و انتقال به‌راحتی و بدون هیچ مشکل و اختلافی انجام خواهد شد.

متن کامل اینکوترمز 2020 در حوزه حمل‌ونقل عمومی

اینکوترمز 2020 بر اساس جدیدترین وضعیت و شرایط تجارت جهانی دچار تغییراتی نسبت به نسخه 2010 شده است. در این نسخه جدید 11 قانون به طور کامل بررسی شده است که با رعایت دقیق آن‌ها دیگر اختلافی درباره هزینه، مسئولیت، ریسک و وظایف بین خریدار و فروشنده بین‌الملل وجود نخواهد داشت.

هفت مورد از قوانین اینکوترمز مربوط به همه شیوه‌های حمل از جمله ریلی، هوایی و دریایی است و چهار عدد از این قوانین مختص به حمل دریایی است. در ادامه قوانین مرتبط به حمل‌ونقل عمومی را شرح خواهیم داد.

• Ex works

قاعده EXW به معنی تحویل در محل تعیین شده است. زمانی قرارداد به‌درستی انجام می‌شود که فروشنده کالا را در محل تعیین شده به خریدار تحویل دهد. این محل می‌تواند انبار یا کارخانه یا هر جای دیگری باشد و لزومی ندارد که این محل متعلق به فروشنده باشد.

در زمان تعیین شده فروشنده باید کالا را به‌صورت آماده برای بارگیری در کف انبار تحویل دهد. مراحل بارگیری و تشریفات گمرک و اخذ مجوز صادرات به فروشنده مرتبط نیست و در این زمینه هیچ تعهدی ندارد.

اما اگر خریدار تقاضا کند فروشنده باید با ریسک و هزینه خود خریدار برای انجام امور مربوط به حمل‌ونقل و طی‌کردن مراحل گمرک و گرفتن مجوزهای لازم به خریدار کمک کند. این قانون کمترین میزان تعهد و مسئولیت را متوجه فروشنده می‌کند و خریدار در استفاده از این قانون باید دقت کند.

• Free career

قانون FCA به معنی تحویل دادن کالا در زمان معین به حامل مشخص است. قرارداد وقتی درست انجام شده است که فروشنده کالا را پس از انجام مراحل صدور در زمان و محل تعیین شده در اختیار حمل‌کننده مشخص قرار دهد. این حامل می‌تواند خود خریدار یا نماینده قانونی او باشد.

این قانون به دو شیوه قابلیت اجرا دارد. محل تحویل در این دو تبصره باعث تغییر مسئولیت‌ها می‌شود. اگر محل تحویل همان محل فروشنده باشد، کالا باید روی وسیله نقلیه‌ای که خریدار مهیا کرده بارگیری شود.

ولی اگر محلی غیر از انبار فروشنده مانند بندر، فرودگاه یا مرز برای تحویل مشخص شود؛ فروشنده باید کالا را با یک وسیله حمل‌کننده به محل موردنظر برساند و پس از آن تمام مراحل تخلیه، انتقال و بارگیری روی وسیله حمل‌کننده بین‌المللی بر عهده خریدار است.

بهتر است خریدار درباره مسیر و نوع حمل‌ونقل به فروشنده اطلاعات لازم را بدهد تا فروشنده بتواند محصول را دربسته بندی مناسب بارگیری کند. هرکدام از این دو مدل تحویل انتخاب شود از همان لحظه تحویل تمام ریسک و هزینه‌ها به خود خریدار منتقل می‌شود و فروشنده دیگر مسئول نخواهد بود.

• Carriage paid to

مفاد قانون CPT کمی فرارتر از قانون FCA است. طبق این قانون فروشنده کالا را به محل تعیین شده توسط خریدار می‌رساند و در این مسیر تمام هزینه‌ها و ریسک انتقال کالا به محل موردنظر برعهده فروشنده خواهد بود.

به‌محض رساندن کالا به محل تعیین شده خریدار، تمام تعهدات و هزینه‌ها به خود خریدار منتقل می‌شود و فروشنده درباره رسیدن و نرسیدن کالا و حتی سالم رسیدن آن به مقصد هیچ تعهدی نخواهد داشت.

• Carriage and Isurance Paid to

قانون CIP شباهت زیادی به قانون CPT که قبلا توضیح داده شد دارد. این قانون درباره پرداخت کرایه حمل و بیمه کالا صحبت می‌کند. فروشنده تمام مسئولیت و هزینه رساندن کالا به محل موردنظر خریدار را بر عهده دارد. فروشنده باید هزینه بیمه کالا تا محل مقرر را هم باید پرداخت کند.

پس از رسیدن کالا به محل موردنظر، خریدار باید هزینه بیمه کالا برای حمل تا مقصد نهایی را پرداخت کند. از این لحظه فروشنده دیگر مسئولیتی در قبال کالا نخواهد داشت. در صورت بروز هرگونه خسارت و آسیب‌دیدن کالا وظیفه خریدار است که موضوع را پیگیری کند.

در اینکوترمز 2010 بیمه کالا در حد کلوز C کفایت می‌کرد اما طبق قوانین اینکوترمز 2020 کالا باید بیمه‌نامه کلوز A یعنی بهترین نوع بیمه را داشته باشد. ارز بیمه‌نامه با ارز معامله باید یکی باشد و بیمه‌نامه باید توانایی پوشش حداقل 110 درصد از ارزش کل کالا را داشته باشد.

• Delivered at Place Unloaded

قانون DPU به معنی تحویل کالا در محل مورد تأیید بعد از تخلیه است. طبق این قانون فروشنده باید مسئولیت و هزینه رساندن کالا تا مقصد موردنظر خریدار و تخلیه آن را برعهده بگیرد. فروشنده مسئول تمام ریسک‌های رساندن کالا و تخلیه آن در محل مقرر است. طبق این قانون فروشنده مسئولیت تخلیه بار را به عهده دارد.

در این قانون فروشنده باید تمام مراحل صادرات و انجام امور گمرکی از کشور خود را انجام دهد و تمام هزینه‌ها را تقبل کند. طبق این قانون مراحل گمرکی کشور خریدار بر عهده فروشنده نیست و خود خریدار باید تمام مراحل واردات و ترخیص کالا را انجام دهد و هزینه‌های مربوط را پرداخت کند.

• Delivered at Place

قانون DAP به معنی تحویل در محل مقرر است. طبق این قانون فروشنده کالا را آماده تخلیه روی وسیله حمل شونده به خریدار تحویل می‌دهد. این قانون برای همه روش‌های حمل‌ونقل صدق می‌کند.

تمام مسئولیت، هزینه و ریسک رساندن کالا به محل موردنظر خریدار طبق این قانون برعهده فروشنده است. تا نقطه تحویل کالا تمام مسئولیت ترخیص، امور گمرکی، بازرسی و عوارض بر عهده فروشنده است و مسئولیت‌ها بعد از تحویل کالا به خریدار منتقل می‌شوند.

تفاوت این قانون با قانون قبلی این است که در DAP محل تحویل و مقصد نهایی یکی است اما در DPU این دو مقصد تفاوت دارند. در قانون DPU خریدار مسئولیت ترخیص کالا در کشور خود را دارد اما در قانون DAP تمام مسئولیت و هزینه‌ها با فروشنده است.

• Delivered Duty Paid

قانون DDP فروشنده را ملزم می‌کند علاوه بر تحویل کالا در محل مقرر، تمام مسئولیت ترخیص و امور گمرکی و پرداخت مالیات و عوارض در کشور خریدار را هم به عهده بگیرد. کالا بعد از ترخیص باید آماده تخلیه روی وسیله حمل‌کننده به خریدار در محل مقرر تحویل داده شود.

در این قانون نیز محل تحویل و مقصد نهایی بار یکسان است و فروشنده باید تمام ریسک رساندن کالا به مقصد را بر عهده بگیرد. این قانون برای همه شیوه‌های حمل‌ونقل بار صدق می‌کند. در این قانون فروشنده تمام مسئولیت حمل بار تا مقصد را دارد ولی در قبال تخلیه کالا هیچ مسئولیتی نخواهد داشت.

در استفاده از این قانون باید دقت کافی لحاظ شود زیرا در صورت تأخیر و اضافه‌شدن هزینه‌های جانبی مسئولیت فروشنده سخت‌تر خواهد شد. در تمام این قوانین خریدار و فروشنده باید به طور شفاف درباره محل تحویل بار به توافق برسند تا باعث تحمیل هزینه‌های اضافی نشود.

قواعد اینکوترمز در حوزه حمل دریایی و آبراه‌ها

همان‌طور که در بالا اشاره شد قوانین اینکوترمز شامل 11 قانون است که چهار عدد آن مرتبط به قوانین حمل دریایی است. در ادامه درباره قوانین اینکوترمز در حوزه حمل دریایی توضیحات لازم را بیان خواهیم کرد.

Free Alongside Ship

طبق قانون FAS وقتی فروشنده کالا را در محل مقرر به خریدار تحویل می‌دهد تمام مسئولیت‌ها و هزینه‌ها به شخص خریدار منتقل می‌شود. محل تعیین شده می‌تواند کنار کشتی، بندر، اسکله، بارانداز یا شناور باشد. خریدار از لحظه تحویل گرفتن کالا باید تمام هزینه‌ها و ریسک‌ها را متقبل شود.

این قانون نسبت به سال‌های پیش تغییراتی داشته است در نسخه اینکوترمز 2020 فروشنده باید تمام کارهای ترخیص کالا برای صادرات را انجام دهد؛ اما در نسخه‌های قدیمی خریدار این مسئولیت را به عهده داشت. فروشنده وظیفه‌ای در قبال ترخیص کالا برای واردات به کشور خریدار یا ترانزیت از کشور سوم را ندارد.

درباره حمل کانتینری بهتر است از این قانون استفاده نشود. هنگام استفاده از این قانون باید به طور دقیق نام اسکله یا پایانه تحویل کالا در قرارداد درج شود تا هزینه‌های اضافی برای فروشنده ایجاد نکند.

Free on Board

طبق قانون FOB تمام هزینه، مسئولیت و ریسک حمل کالا تا زمانی که بار کشتی شود بر عهده فروشنده خواهد بود. تفاوت این قانون با قبلی این بود که FAS کالا را کنار کشتی تحویل می‌داد ولی FOA کالا را روی کشتی بارگیری می‌کند و تحویل خریدار می‌دهد.

طبق این قانون فروشنده باید تمام مراحل و امور مربوط به صادرات و ترخیص کالا را انجام دهد و محصول را تا بندر مرزی کشور خود حمل کند و آنجا روی کشتی مقررشده بارگذاری کند. تمام هزینه و ریسک حمل کالا تا زمان بارگیری روی کشتی بر عهده فروشنده است. پس از بارگیری تمام مسئولیت‌ها به خریدار منتقل خواهد شد.

این قانون هم برای تحویل بار کانتینری مناسب نیست چون در این مدل حمل‌ونقل کالا به متصدی حمل سپرده می‌شود و مستقیماً روی کشتی قرار نمی‌گیرد.

Cost and Freight

طبق قانون CFR قرارداد وقتی به‌درستی انجام شده است که فروشنده کالا را روی کشتی بارگیری کند و به سمت بندر مقصد مورد تأیید خریدار ارسال کند. برای پیشگیری از بروز هرگونه اختلاف باید مبنا و مقصد در قرارداد به طور دقیق ذکر شود.

فروشنده باید تمام هزینه ترخیص کالا، بارگیری در مبنا و حمل بار تا مقصد را به عهده بگیرد. مسئولیت ریسک‌های احتمالی از زمانی که کالا روی کشتی بارگیری می‌شود بر عهده خریدار خواهد بود. اگر کالا به مقصد نرسد یا دچار عیب‌ونقص شود مسئولیتی بر عهده فروشنده نخواهد بود.

طبق این قانون فروشنده تعهدی در قبال رسیدن و تحویل کالا به خریدار و بیمه کردن کالا ندارد. بهتر است خریدار کالای خود را بیمه کند تا دچار خسارت نشود.

Cost, Insurance and Freight

اصطلاح CIF به معنی هزینه، بیمه و حمل‌ونقل است. طبق این قانون فروشنده باید هزینه و مسئولیت بارگیری و رساندن کالا به محل موردنظر خریدار را برعهده بگیرد. طبق این قانون فروشنده ملزم است که کالا را حین بارگیری و انتقال بیمه کند.

فروشنده ملزم به پرداخت تمام هزینه‌ها است اما با گذاشتن بار روی کشتی دیگر درباره ریسک و احتمال بروز خطرات برای بار مسئولیتی ندارد. بعد از بارگیری کالا روی کشتی هر اتفاقی برای بار بیفتد حتی اگر به مقصد نرسد یا دچار نقص باشد مسئولیتی برای فروشنده نخواهد داشت.

فروشنده تمام مسئولیت ترخیص کالا برای صادرات و انجام امور گمرکی در کشور خود را برعهده دارد. اما در مورد امور گمرکی برای واردات کالا به کشور خریدار هیچ تعهدی نخواهد داشت. ترخیص کالا برای واردات و ترانزیت از کشور سوم بر عهده خریدار خواهد بود.

طبق قانون اینکوترمز 2020 فروشنده باید کالا را تحت پوشش بیمه‌ای کلاس C  قرار دهد. طبق قانون CIF الزامی برای فروشنده به بیمه کردن کالا باکلاس بیمه‌ای  A نخواهد بود. دو طرف قرارداد برای گرفتن یک بیمه کامل‌تر می‌توانند توافق کنند.

اینکوترمز 2020 شامل چه چیزهایی نمی‌شود؟

قوانین اینکوترمز بخش زیادی از قرارداد را پوشش می‌دهد اما بخش‌هایی از معامله مربوط به این قوانین نیست. اما نکته مهم اینجاست که بدانیم قوانین اینکوترمز به چه مسائلی مربوط نیست. قوانین اینکوترمز درباره مسائلی که مربوط به تحویل کالا نیستند مرتبط نمی‌شود.

برای قوانین اینکوترمز کالای مورد معامله هیچ تفاوتی ندارد و برای همه اجناس در همه جهان یکسان است. در این قوانین درباره مکان، زمان و شیوه پرداخت و واحد پول صحبت نمی‌شود. شرایط فسخ و دیرکرد هم در این قوانین ذکر نمی‌شود.

شرایط تحریم، ممنوعیت‌های صادرات و واردات، فورس ماژورها و تغییر تعرفه‌ها از مواردی است که اینکوترمز به آن‌ها نمی‌پردازد. مسائل مربوط به انتقال مالکیت کالای فروخته شده هم در این قوانین گنجانده نشده است.

قوانین اینکوترمز به‌هیچ‌وجه جای قرارداد را نمی‌گیرد و فقط به‌عنوان یک سری قوانین داخل قرارداد قرار می‌گیرد. بسیاری از مسائل در این قوانین بیان نشده‌اند و دو طرف معامله برای پیشگیری از بروز اختلاف باید خودشان این مسائل را در قرارداد ذکر کنند.

آیا قوانین اینکوترمز در همه‌جا قابل‌اجرا است؟

قوانین اینکوترمز در همه جهان یکسان اجرا می‌شود اما در برخی کشورها قوانین دولتی اجازه اجرای برخی بندها را نمی‌دهند. طبق قوانین دولتی کشورهای مختلف ممکن است هزینه‌ها و عوارض به شیوه دیگر محاسبه و اخذ شود. پس هنگام بستن قرارداد حتماً به این نکته هم دقت داشته باشید.

تفاوت اینکوترمز 2010 و 2020

قوانین اینکوترمز با تغییر شرایط تجارت جهانی نیاز به اصلاح و ویرایش پیدا می‌کنند. هر نسخه جدید قوانین اینکوترمز نسبت به قبلی تغییراتی دارد که باید موقع بستن قرارداد به آن دقت کرد و از جدیدترین نسخه پیروی کرد. برخی از تغییرات این دو نسخه را به‌اختصار بیان خواهیم کرد.

• رفع ابهام درباره هزینه‌ها
• پرداختن بیشتر به جزئیات هزینه‌ها و تعهدات لازم برای ایمنی حمل‌ونقل
• تغییر DAT (تحویل در ترمینال) به DPU (تحویل و تخلیه بار در مقصد)
• استفاده از وسیله شخصی برای حمل‌ونقل در FCA ،DAP ،DPU و DDP
• تغییر بیمه در CIF و CIP (الزام فروشنده به پرداخت هزینه بیمه)
• تغییر قانون بارنامه داخلی در FCA برای تحویل کانتینر

نحوه استفاده از قواعد اینکوترمز 2020 در قرارداد

وقتی که خریدار و فروشنده روی استفاده از اینکوترمز به توافق برسند؛ می‌توانند در بندهای قرارداد مفاد لازم را قید کنند. باید تبصره و قانون مورداستفاده را در قرارداد فروش، پیش‌فاکتور و دیگر اسناد تجاری به طور دقیق ذکر کنند تا دچار هیچ‌گونه ابهام و مشکلی نشوند. به‌جای بندر می‌توان یک آدرس دقیق هم وارد کرد.

در اسناد باید ابتدا نام تبصره اینکوترمز موردنظر بیاید؛ سپس نام بندر برای تحویل کالا و بعد از آن نسخه اینکوترمزی که استفاده شده است. برای مثال:

• CIF, Dubai, Based on Incoterms® 2020 Rules.

بهتر است قبل از عقد قرارداد نسخه جدید اینکوترمز را به‌دقت مطالعه کنید و از تغییرات مفاد آن آگاهی داشته باشید. درباره مفادی که مرتبط به کسب‌وکار و تجارت شما هستند اطلاعات کامل و دقیق را کسب کنید. مطمئن شوید که هر دو طرف قرارداد از یک نسخه اینکوترمز استفاده می‌کنند.