آشنایی با اصطلاحات حمل و نقل بین المللی

در صنعت حمل و نقل بین المللی اصطلاحات و کلمات مخفف بسیاری وجود دارند. از آنجا که گاهی اوقات برخی از اصطلاحات حمل و نقل بین المللی به صورت مشترک به یک مفهوم اشاره می‌کنند، مخاطب کمی سردر گم شده و برای او سوال پیش می‌آید. به همین منظور تصمیم گرفتیم در این مقاله از بلاگ راه تجار به این موضوع بپردازیم.

چه نیازی به اصطلاحات حمل و نقل بین المللی است؟

در حمل و نقل بین المللی تعامل وسیعی بین اشخاص حقیقی و حقوقی وجود دارد. فعالیت‌ها و تعاملاتی که در آنها کالا از مرزهای بین المللی عبور می‌کند و ذی‌نفعان متعددی همچون فروشندگان، خریداران، دولت‌ها، بانک‌ها و … در آن شرکت دارند. موضوعی که در این میان وجود دارد این است که گویی به طور ناخودآگاه از همه مخاطبان این انتظار می‌رود که با تمامی اصطلاحات تخصصی و جزئیات آشنایی داشته باشند. این موضوع باعث می‌شود که ارتباط بین این صنعت با مخاطبینش که می‌تواند بسیار سازنده باشد تا حدودی مختل شود.

در این میان اصطلاحات حمل و نقل بین المللی طیف وسیعی از موارد تخصصی را پوشش می‌دهند و به عنوان ابزاری برای استانداردسازی صنعت حمل و نقل بین‌المللی در مناطق مختلف دنیا نقش دارند و مانع ورود واژه‌های ناخواسته و غیر تخصصی به این حوزه می‌شوند.

مهم‌ترین اصطلاحات حوزه حمل و نقل و تدارکات

در ادامه مقاله قصد داریم به معرفی و شرح چند مورد از اصطلاحات ضروری حوزه حمل و نقل و تدارکات بپردازیم. اصطلاحاتی که شما به عنوان یک بازرگان با دانستن آنها می‌توانید ارتباط بهتری با شرکت‌های حمل و نقل برقرار کنید. دانستن این اصطلاحات باعث می‌شود که در ارتباط با شرکتهای حمل و نقل پرسش‌های بهتری مطرح کنید و در نتیجه پاسخ‌های بهتری نیز دریافت کنید.

اصطلاحات مربوط به خدمات

در حمل و نقل بین المللی کالا، همواره توافقنامه‌ای بین فرستنده و گیرنده منعقد می‌گردد. این توافقنامه چه کتبی باشد، چه شفاهی باید این موارد را در خود جای دهد:

• نام صاحب کالا
• زمان ترانزیت
• مسیر ترانزیت
• هزینه ترابری

این موارد باید از قبل به موافقت فرستنده و گیرنده رسیده باشد. خوشبختانه یک استاندارد جهانی برای تعیین نقطه ترانسفر وجود دارد. این استاندارد شامل یک سری اصطلاحات و کلمات مخفف است که باتوجه به موقعیت جغرافیایی ترانزیت، نقطه ترانسفر هزینه‌ها را مشخص می‌کند.

به اصطلاحات تخصصی بازرگانی درمجموع اینکوترمز گفته می‌شود. گاهی عبارت “اینکوترمز” را هم از ابتدای این کلمات برداشته و آن‌ها را با شکل مخففشان ادا می‌کنیم. برای مثل دو اینکوترمز EXW و FOB دو نمونه از اینکوترمزهای حوزه صادرات هستند. با وجود اینکه خود این اصطلاحات فی نفسه می‌توانند سردرگم کننده باشند، بعضاً افراد نیز آنها را با بی دقتی به کار می‌برند و این، کار را دشوارتر می‌کند.

برای مثال ممکن است به این مورد بربخورید که فورواردر محموله به هزینه‌های EXW یا هزینه های DAP اشاره کرده است. این می‌تواند گیج کننده باشد. چرا که در EXW و DAP مشخص می‌شود که کدام طرف مسئول پرداخت هزینه‌های کدام بخش فرایند حمل و نقل بین المللی است. اما اصطلاح هزینه‌های EXW یا EXW-costs به معنای فرآیند ترانسپورت و ترخیص از گمرک می‌باشد که از محل فرستنده تا زمانی که کالا در کشور مبدأ به کشتی، قطار یا هواپیما بارگیری می‌شود را شامل می‌گردد. همچنین هزینه های DAP یا DAP-costs به معنای ترانسپورت از درگاه یا ترمینال در کشور مقصد تا آدرس گیرنده می‌باشد.
پیشنهاد ما این است در هر صورت هرگاه در مورد این اصطلاحات به شک و شبهه‌ای برخوردید، سولات خود را صراحتاً از تأمین کننده خدمات ترانسپورت بپرسید و از ایشان بخواهید مبدأ و مقصد را دقیقاً برایتان شفاف‌سازی کنند. برای مثال از ایشان بپرسید که “آیا هزینه پرداختی توسط من، ترانسپورت از EXW شانگهای تا مقصد من در لندن را پوشش می‌دهد؟”

نقش افراد

در حوزه حمل و نقل بین المللی و تدارکات، افراد متعددی با وظایف مختلف حضور دارند که دو تا از مهمترین های آنها فرستنده (shipper) و گیرنده (receiver) هستند. فرستنده، همان فرد یا شرکتی است که ارسال کننده کالاست و به آن، فروشنده، عرضه کننده، پیمانکار و یا صرفاً شرکت گفته می‌شود (دقت و توجه به این اصطلاحات ضروریست).

• فروشنده: seller
• عرضه‌کننده: vendor
• پیمانکار: contractor
• شرکت یا کارخانه: factory

به گیرنده، BCO یا مالک ذی‌نفع نیز گفته می‌شود. گیرنده، همان فرد یا شرکتی است که نامش روی بارنامه آمده و کالا را دریافت می‌کند. گاهی اوقات (در موارد نادر) کالاها به شخصی غیر از گیرنده ارسال می‌شود که به این فرد، ظهرنویس (endorsee) می‌گویند.
در مورد شرکتهای کریر یا courier transportation چند مورد استثنا وجود دارد. برای مثال در این نوع حمل و نقل، گیرنده به فردی گفته می‌شود که توافقنامه‌ای را با شرکت کریر امضا کرده و الزاماً به معنای فرد دریافت کننده کالا نمی‌باشد. به فرد دریافت کننده کالا در courier transportation، تحویل گیرنده (delivery) می‌گویند.

• BCO یا مالک ذی‌نفع: beneficial cargo owner
• دریافت کننده: consignee
• ظهرنویس: endorsee
• تحویل گیرنده: delivery

قیمت کل یا All-in price

یکی از پرکاربردترین اصطلاحات حمل و نقل بین المللی قیمت کل یا All-in price است. قیمت کل شامل هزینه حمل و نقل به علاوه خدمات جانبی است. اینکه این خدمات جانبی دقیقاً چه مواردی را شامل می شود گاهی مخاطب را سردرگم می کند. برای مثال هزینه گمرک، مالیات بر ارزش افزوده (VAT) و فی اضافی جزئی از قیمت کل محسوب نمی‌شوند.

برای اینکه کل هزینه حمل‌ونقل را محاسبه کنیم، نیاز است که از شرکت مربوطه درخواست فاکتور کنیم. با این حال در بسیاری اوقات، شرکت حمل و نقل در زمانی که ما می‌خواهیم قادر به ارائه فاکتور نیست. نکته دیگری که باید مدنظر داشت، هزینه‌هایی است که باید به عنوان عوارض واردات، مالیات بر ارزش افزوده و سایر هزینه‌های واردات به گمرک بپردازیم. این هزینه‌ها بخشی از هزینه حمل و نقل نیست و باید جداگانه و مستقیماً به گمرک پرداخت شوند.

تحویل محموله با Hammar lift، side-loader یا Besima

در ادامه بررسی اصطلاحات حمل و نقل بین المللی به 3 اصطلاحی می‌پردازیم که تقریبا همه آنها به یک مورد اشاره می‌کنند. معمولاً یک کانتینر به پشت کامیون بسته می‌شود. درنتیجه، بار بایستی از ارتفاعی در حدود 130 سانتیمتر تخلیه شود. این کار در صورتی که سطح شیبدار یا انبار دارای بارانداز نداشته باشیم، شدنی نیست.

ممکن است اصطلاحاتی مثل پهلوبر، بالابر هامار یا بسیما به گوشتان خورده باشد. هر سه اینها درواقع یک چیز هستند: یک جرثقیل متصل به کامیون که کارش بلندکردن کانتینر و قراردادن آن روی سطحی نزدیک به کامیون است. این روش نسبت به روشی که در آن یک جرثقیل جداگانه، کانتینر را از روی کامیون بلند می‌کند و روی زمین می گذارد ارزانتر است. البته این روش، محدودیت‌های خاص خودش را هم دارد. مثلاً اینکه اگر بخواهیم کانتینر در جهت خاصی بازشود و فضای کافی هم برای چرخش کامیون نداشته باشیم، بهتر است بارگیری از جلوی کامیون انجام گیرد.

آیا آنقدر وقت داریم که دچار دیرکرد نشویم؟

در حوزه حمل و نقل و ترابری، اصطلاحی به نام زمان آزاد یا Free Time وجود دارد. برای مثال وقتی که شما یک کانتینر را تحویل می‌گیرید، معمولاً 3 روز فرصت دارید تا آن را تخلیه کرده و به صاحب آن عودت دهید تا شرکت ترابری بتواند آن را به چرخه حمل و نقل بازگرداند. به این زمان، زمان آزاد گفته می‌شود (از زمان تحویل گرفتن کانتینر تا عودت آن به چرخه حمل و نقل بین المللی).

اگر کانتینر را طی مدت مقرر به چرخه حمل و نقل بین المللی بازنگردانید، به ازای هرروز مشمول پرداخت هزینه اضافی می‌شوید. به این هزینه جریمه دیرکرد یا detention گفته می شود. جریمه دیرکرد را نباید با کرایه تأخیر یا demurrage اشتباه گرفت. کرایه تأخیر از این قرار است:
زمانی که کانتینر را تحویل گرفته اید ولی آن را در زمان مقرر از گمرک ترخیص نکرده‌اید، باید هزینه‌ای بابت اجاره محل برای نگهداری کانتینر در درگاه بپردازید. به این هزینه، کرایه تأخیر گفته می‌شود.

هزینه‌های اضافی

به نظر میرسد در صنعت حمل و نقل بین المللی هزینه های اضافی بیشماری وجود دارد. برای مثال هزینه سوخت، هزینه‌های تعدیل ارز، اضافه بهای ریسک جنگ، اضافه بهای ازدحام، هزینه‌های مربوط به روزهای شلوغ فصل و نیز هزینه بازرسی، قرنطینه، اسناد و بسیاری دیگر از هزینه‌های قابل پیشبینی که نمی‌توان همه آنها را در این مقاله نام برد. از آنجا که هدف ما در وب سایت راه تجار ارائه محتوای با کیفیت آموزشی است، حتما در مقالات دیگر به این اصطلاحات خواهیم پرداخت. البته موکداً به شما توصیه می‌کنیم که در هنگام عقد قراردادهای حمل و نقل بین المللی نسبت به هزینه‌های اضافی هشیار باشید.

انتخاب یکی از روش های حمل و نقل بین المللی

نوع حمل و نقل به ندرت تعیین کننده این است که کدام سرویس بهترین نوع برای مشتری است. این موضوع، بیشتر به سرعت ارسال محموله به مقصد، کیفیت اجرای خدمات و هزینه آن بستگی دارد. مشروط به اینکه این موارد رعایت شده باشند، دیگر فرقی نمی‌کند که سرویس از نوع هوایی بوده یا دریایی یا ریلی یا زمینی یا ترکیبی از آنها. سرویس دیگری که برای حمل کالا می‌توان انتخاب کرد، سرویس اکسپرس یا کوریر (پیک) است.

courier می‌تواند شامل شرکت‌های پیک (مثل TNT، UPS و FedEX) و نیز رانندگانی که با ون بار حمل می‌کنند باشد. باربری اکسپرس یا کوریر می‌تواند از طریق جاده (که در اروپا بسیار شایع است) یا به صورت هوایی صورت پذیرد. (نوع هوایی کوریر شباهت بسیاری به خدمات استاندارد باربری هوایی دارد.)

هرجا دچار ابهام شدید، سوال بپرسید

به یاد داشته باشید که حمل و نقل بین المللی و تدارکات، حوزه شفاف و ساده‌ای است اما گاهی اوقات شاغلین این حرفه دست به ابداع اصطلاحاتی می‌زنند که می‌تواند باعث کژفهمی‌های بسیار و بعضاً دیرکرد و هزینه‌های غیرضروری گردد. سعی کنید جایی که به کلمات مخفف یا اصطلاحات عجیب و غریب برخوردید، سردرگم نشوید و در عوض راجع به آنها سوال کنید. خود این کار می‌تواند به شما کمک کند تا میزان مهارت کارکنان شرکت ارائه دهنده خدمات را محک بزنید.
در این مقاله به معرفی برخی اصطلاحات تخصصی حوزه حمل و نقل بین المللی پرداختیم. اگر شما هم اصطلاحاتی را سراغ دارید که به نظرتان دانستن آنها خالی از لطف نیست، آنها را با ما در میان بگذارید. در صورتی که در زمینه اصطلاحات حمل و نقل بین المللی یا سایر اصطلاحات بازرگانی سوالی داشتید حتما پرسش خود را با ما در میان بگذارید تا تیم تولید محتوای شرکت راه تجار به آن موضوع بپردازد. از اینکه تا پایان این مقاله همراه ما بودید بسیار سپاسگزاریم.