عسل صادراتی ایران یکی از محصولاتی است که در سراسر جهان طرف‌داران زیادی دارد. عسل از دیرباز کاربردهای خوراکی و درمانی بسیاری داشته است و به‌واسطه خواص زیادی که دارد هر روز کاربردهای بیشتری در آشپزی و شیرینی‌پزی، داروسازی، محصولات آرایشی بهداشتی و دیگر مصارف پیدا می‌کند. ایران به‌واسطه گستردگی و تنوع اقلیم می‌تواند بهترین نوع عسل را تولید کند.
صادرات عسل طبیعی ایران فرصت مناسبی برای بازرگانان و تجار مهیا می‌کند تا بتوانند ارزآوری خوبی برای کشور داشته باشند. تجارت عسل صادراتی از پرسودترین تجارت‌ها به شمار می‌رود که در صورت آگاهی از قوانین بین‌المللی تجارت می‌تواند برای صادرکننده حاشیه سود بالایی به ارمغان بیاورد. راه تجار در تمام مسیر برای مشاوره امور بازرگانی و امور گمرکی تمام محصولات از جمله عسل در کنار شما خواهد بود. برای آشنایی بیشتر با تمام نکات مهم درباره مراحل صادرات عسل در ادامه مطلب با ما همراه باشید.
مزیت‌های صادرات عسل ارگانیک
عسل طبیعی برای سلامتی خواص بسیار زیادی دارد. این محصول طبیعی دارای خواصی مانند تقویت انرژی بدن و تقویت حافظه، کمک به کاهش سرفه، کمک به بهبود خواب، التیام خراش‌ها و سوختگی‌ها، کمک به رفع تب‌خال، بازیابی رطوبت پوست، تأثیر بر بیماری دیابت، کمک به رفع رفلاکس اسید معده، تقویت سیستم ایمنی، کمک به رفع بیماری‌های لثه، درمان عفونت‌های قارچی، درمان اگزما، تنظیم کلسترول خون، خواص ضدباکتریایی، کمک به رفع آلرژی و بسیاری مزایای دیگر است.
این محصول در تمام کشورهای جهان شناخته شده است و همیشه مصرف‌کنندگان زیادی دارد. عسل یکی از معدود محصولات غذایی است که فاسد نمی‌شود. این مزیت باعث می‌شود که صادرات آن با سهولت بیشتری انجام شود. امور حمل‌ونقل و نگهداری این محصول دشواری‌های کمتری نسبت به محصولات غذایی فاسدشدنی دارد.
انواع عسل
در ایران مدل‌های مختلف عسل با طعم و رنگ‌های متنوعی تولید می‌شود که هرکدام ویژگی‌های خاص خود را دارند. طعم و رنگ عسل بر اساس عطر و بوی گل تغییر می‌کند. برای دسته‌بندی انواع عسل از تعاریف مختلفی می‌توان استفاده کرد برای مثال:
-
- متناسب با منبع شهد گل: عسل تک گل و چند گل
- متناسب با زمان تولید: عسل بهاره و پاییزه
- متناسب با منطقه تولید: عسل دماوند و عسل کوهرنگ
- متناسب با رنگ عسل: عسل بی‌رنگ مانند عسل اقاقیا، عسل زرد مانند عسل اسپرس، عسل قرمز مانند عسل آویشن
- متناسب با نحوه تولید و استخراج: عسل مایع (شهد)، عسل کریستالیزه (شکرک زده)، عسل شان، مخلوط عسل مایع با عسل شان و عسل با موم که مخصوص کندوهای بومی است و به‌صورت تکه‌های خرد شده به فروش می‌رسد.
- طبیعی و غیرطبیعی بودن فرایند تولید عسل: عسل طبیعی، تغذیه‌ای، مصنوعی
بهترین عسل برای صادرات
شهرهای زیادی در کشور ایران به تهیه عسل می‌پردازند و عسل تولید شده در بسیاری از این شهرها کیفیت بسیار بالایی دارند؛ اما همه عسل‌ها برای صادرات مناسب نیستند. مانند هر محصول دیگری باید استانداردهای خاصی را برای صادرات عسل نیز رعایت کنید تا در کشور مقصد به فروش برسد. بهترین عسل‌های ایران شامل موارد زیر است:
عسل اردبیل (سبلان)
استان اردبیل در زمینه تولید عسل طبیعی و کوهی در ایران همیشه پیشرو بوده است. استان اردبیل با تولید سالانه شش هزار تن عسل در رتبه اول تولید این محصول در کشور ایستاده است. در استان اردبیل شهرهای زیادی در زمینه تولید عسل مرغوب فعال هستند از جمله شهرستان مرزی بندر آستارا و ارتفاعات گردنه کوهستانی حیران، روستاهای خانه‌های آسیاب، سیج، آق مسجد و بخش لوندویل.
عسل مازندران
طبیعت استان مازندران به‌گونه‌ای است که محلی مناسب برای پرورش زنبورعسل و تهیه عسل محسوب می‌شود. به دلیل داشتن کوهه‌ای سرسبز و مملو از گیاهان مختلف، شهرستان‌های استان مازندران در زمینه تولید عسل مرغوب بسیار شناخته شده‌اند.
عسل کوهرنگ (چهارمحال‌وبختیاری)
استان چهارمحال‌وبختیاری خصوصاً شهرستان کوهرنگ در زمینه تولید عسل بسیار معروف است. باتوجه‌به هوای سالم در کنار زرد کوه بختیاری و چشمه کوهرنگ و وجود انبوهی از گیاه گون، عسل این منطقه طرف‌داران بسیار زیادی دارد. عسل‌های گون، کنار، آویشن، و … از جمله تولیدات شهرستان کوهرنگ در چهارمحال‌وبختیاری است.
عسل خراسان
زنبورداران خراسان جنوبی با تنوع گیاهی بسیار گسترده‌ای در این منطقه روبرو هستند؛ بیش از 800 گونه گیاه دارویی از جمله گون، عناب، کل پوره، زعفران و زرشک در استان خراسان وجود دارد. زنبورداران خراسان بیش از 11 نوع عسل تولید می‌کنند.
میزان تولید و صادرات عسل در ایران
یکی از پرطرف‌دارترین کالاهای صادراتی در سراسر جهان، عسل است که سهم دومیلیاردی فروش در بازار جهانی را نصیب خودکرده است. بر اساس آمار سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو)، در سال 2018 بالغ بر ۱٫۸ میلیون تن عسل در دنیا تولید شده است چین با 457 هزار تن، ترکیه 114 هزار تن و ایران 77 هزار تن به ترتیب رتبه‌های اول تا سوم بیشترین میزان تولید سالانه را به خود اختصاص داده‌اند. در سال ۱۳۹۷ مصرف سرانه عسل در ایران به طور متوسط یک کیلو و هفتاد گرم اعلام شد؛ بنابراین آمار می‌توان گفت ۲۰ هزار تن عسل مرغوب مازاد تولید داریم که طبیعتاً در این جا بحث صادرات عسل پیش می‌آید. سود صادرات عسل علاوه‌برآن که می‌تواند عامل مهمی برای اشتغال‌زایی محسوب شود، در چرخه اقتصادی کشور نیز اثر مثبتی خواهد داشت.
سالانه نزدیک به ۷ هزار تن عسل چند گیاه کوهستان، حدود ۵ هزار تن چند گیاه دشت، قریب به ۴ هزار تن عسل گون، حدود ۳ هزار تن عسل کنار، ۱۵۰۰ تن عسل گون گزانگبین، ۱۰۰۰ تن عسل مرکبات و ۱۰۰۰ تن عسل گشنیز در ایران تولید می‌شود. حدود ۱۰ هزار تن از آن صادر می‌شود.
مهم‌ترین کشورهای صادرکننده عسل
در میان کشورهایی که در حوزه تولید، بسته‌بندی، خریدوفروش عسل صادراتی در جهان فعالیت می‌کنند، ۱۵ کشور برتر در این حوزه به‌عنوان فعال‌ترین کشورها در زمینه صادرات عسل شناخته شده‌اند. آمار زیر در طول سال ۲۰۱۸ به ثبت رسیده است و سهم کشورهای مختلف از صادرات عسل را نشان می‌دهد. سهم مهم‌ترین کشورهای صادرکننده عسل عبارت‌اند از:
- کشور چین با درآمد ۲۴۹/۳ میلیون دلار –۱۱% درصد
- کشور نیوزلند با درآمد ۲۴۵/۵ میلیون دلار – سهم ۱۰/۸ درصدی
- کشور آرژانتین با درآمد ۱۶۹/۷ میلیون دلار – سهم ۷/۵ درصدی
- کشور آلمان با درآمد ۱۴۰/۵ میلیون دلار – سهم ۶/۲ درصدی
- کشور مکزیک با درآمد ۱۲۰/۴ میلیون دلار – سهم ۵/۳ درصدی
- کشور اسپانیا با درآمد ۱۰۷/۳ میلیون دلار – سهم ۴/۷ درصدی
- کشور هندوستان با درآمد ۱۰۲/۴ میلیون دلار – سهم ۴/۵ درصدی
- کشور اوکراین با درآمد ۹۸/۲ میلیون دلار – سهم ۴/۳ درصدی
- کشور برزیل با درآمد ۹۵/۴ میلیون دلار – سهم۴/۲ درصدی
- کشور مجارستان با درآمد ۹۰/۶ میلیون دلار – سهم ۴ درصدی
- کشور بلژیک با درآمد ۷۷/۶ میلیون دلار – سهم ۳/۴ درصدی
- کشور ویتنام با درآمد ۶۷/۶ میلیون دلار – سهم ۳ درصدی
- کشور کانادا با درآمد ۶۱/۲ میلیون دلار – سهم ۲/۷ درصدی
- کشور رومانی با درآمد ۴۹/۴ میلیون دلار – سهم ۲/۲ درصدی
- کشور لهستان با درآمد ۴۲/۹ میلیون دلار – سهم ۱/۹ درصدی
عسل ایران به چه کشورهایی صادر می‌شود؟
عسل طبیعی ایران به کشورهای زیادی صادر می‌شود مهم‌ترین این کشورها عبارت‌اند از چین، عراق، افغانستان، امارات، ترکیه، عمان، قزاقستان، کویت، لبنان، مالزی، آذربایجان، قطر، آلمان، بحرین، انگلستان، کانادا، هنگ‌کنگ، استرالیا و اندونزی.
میزان و هدف صادرات عسل بر اساس ذائقه مردم کشورها متفاوت است به‌طوری‌که کشورهای جنوب حاشیه خلیج‌فارس بیشتر عسل کنار و برخی کشورها عسل گون و گون دشت و کوهستان مصرف می‌کنند.
ویژگی‌های عسل صادراتی
برای صادرات عسل مرغوب مانند هر محصول دیگر یک سری استاندارد وجود دارد که صادرکنندگان باید آن‌ها را به‌دقت بررسی کنند تا بتوانند محصول خود را در کشورهای دیگر به فروش برسانند.
برای شروع صادرات عسل باید تعریف درستی از عسل ارگانیک و مرغوب که برای صادرات مناسب باشد ارائه کنیم. تعریف عسل صادراتی در قانون اولیه سازمان غذا و دارو بدین شرح است: عسل عبارت است از شهد و ترشحات طبیعی ساکارین گیاهی که توسط زنبور درشان جمع‌آوری، اصلاح و ذخیره می‌شود، دارای چرخش به سمت چپ بوده و حاوی کمتر از ۲۵ درصد آب، کمتر از ۰/۲۵ درصد خاکستر و کمتر از ۸ درصد سوکروز است. در این بخش قصد داریم استانداردهای برای صادرات عسل مرغوب را بررسی کنیم:
تهیه عسل طبیعی از شهد گل‌ها
عسلی که توسط زنبورعسل از قندهای مصنوعی و صنعتی تهیه می‌شود، عسل طبیعی محسوب نمی‌شود. عسل طبیعی باید از شهد گل‌ها توسط زنبورعسل تولید شود. همین قانون، باعث به‌وجودآمدن استاندارهای عسل صادراتی شده است. راهکارهایی نیز برای تشخیص عسل تقلبی از عسل طبیعی و اصل وجود دارد که خریدار می‌تواند از این طرق عسل صادراتی اصل را خریداری کند.
رطوبت پایین‌تر از ۲۱ درصد
میزان رطوبت استاندارد در عسل، یکی دیگر از استانداردهای عسل صادراتی است. رطوبت زیاد در عسل باعث تخمیر سریع‌تر آن می‌شود. برای تشخیص عسل‌های طبیعی میزان رطوبتی تعیین شده که باید در آزمایشگاه‌ها کنترل شود تا بتوان آن عسل را صادر کرد. طبق استاندارهای عسل صادراتی پذیرفته شده بین‌المللی میزان رطوبت قابل‌قبول در ۱۰۰ گرم عسل، حداکثر ۲۱ گرم رطوبت است. اگر میزان رطوبت عسل از ۲۱ درصد بیشتر باشد، عسل کیفیت لازم برای صادر شدن را ندارد. البته طبق بررسی‌های انجام شده اگر عسل طبیعی باشد میزان رطوبت در آن به حدود ۱۸ درصد می‌رسد.
میزان قندهای احیاکننده عامل تمایز عسل صادراتی و عسلک
بسیاری از مردم تفاوت بین عسل با عسلک را نمی‌دانند درصورتی‌که این دو ماده تفاوت‌های زیادی دارند. عسلک، شهد تولید شده توسط شته‌های روی برگ گیاهان است که توسط زنبورعسل مکیده و فرآوری می‌شود درصورتی‌که عسل طبیعی، توسط زنبورعسل از شهد گل‌ها تولید می‌شود.
زنبورعسل به‌صورت طبیعی قبل از مکیدن شهد گل‌ها کیفیت گل را برای تولید عسل مورد بررسی قرار می‌دهد به همین دلیل عسل طبیعی طرف‌داران بی‌شماری در سراسر دنیا دارد. قند موجود در عسل از قندهای احیاکننده تشکیل شده؛ درصورتی‌که قند موجود در عسلک قندهای مرکب غیر احیاکننده است. طبق استانداردهای عسل صادراتی میزان قندهای احیاکننده در عسل صادراتی باید حداقل ۴۵ گرم در ۱۰۰ گرم عسل باشد تا از عسلک قابل تمایز باشد.
میزان پرولین عسل طبیعی
یکی دیگر از عوامل تعیین‌کننده عسل اصل صادراتی، میزان پرولین موجود در عسل است. پرولین نشان‌دهنده رسیده و طبیعی بودن عسل است که اگر میزان آن از حدی پائین‌تر باشد می‌توان گفت آن عسل از شکر مصنوعی توسط زنبورعسل تولید شده است. طبق قانون این نوع عسل را نمی‌توان صادر کرد. در عسل‌های طبیعی ۱۸۰ میلی‌گرم پرولین در یک کیلوگرم عسل، حداقل پوپلین موردنیاز برای عسل طبیعی است.
مجوزهای موردنیاز برای صادرات عسل
برای صادرات عسل مانند هر محصول دیگری خصوصاً محصولات خوراکی مراحل و قوانینی وجود دارد که باید حتماً رعایت شوند. هر کشوری درباره واردکردن محصولات خوراکی استانداردها و قوانین مخصوص به خود را دارد که بهتر است قبل از شروع مراحل صادرات، درباره این مراحل به‌خوبی تحقیق کنید.
بحث صادرات با بازاریابی، انواع استانداردها، گمرک، ترخیص کالا و مقررات حقوقی بین‌المللی عجین شده است. این مباحث برای خوراکی‌ها از جمله عسل صادراتی اهمیت بیشتری پیدا می‌کند؛ در ادامه این مقاله از راه تجار به بررسی مقررات صادرات عسل در ایران خواهیم پرداخت.
دریافت گواهینامه سلامت غذا و دارو
برای صادرات تمام محصولات خوراکی، آرایشی و بهداشتی، داشتن گواهینامه سلامت غذا و دارو از وزارت بهداشت الزامی است. اخذ این گواهی یکی از قوانین برای صادرات عسل است که به‌منظور اطمینان طرفین قرارداد از سلامت و ایمن بودن کالا صادر می‌شود. برای صدور این گواهی، ادعای ارگانیک بودن محصول تحت نظارت متخصصین بررسی شده و سپس این گواهینامه به دارنده کسب‌وکار اعطا می‌شود. شناسایی خطرات کالای صادر شده از دیگر اهداف این گواهینامه است.
اخذ گواهی استاندارد کیفیت کالا
شما به‌عنوان صادرکننده عسل باید حتماً گواهی استاندارد کالای خود را برای ورود به کشور مقصد دریافت کنید. این امر برای اطمینان از رعایت نکات ایمنی و کیفی کالا، تسهيل در صادرات كالاهاي مشمول استاندارد اجباري، جلوگيري از کنترل‌های غیرضروری و كاهش هزینه‌های نظارت، به شما کمک خواهند کرد. این گواهینامه باعث می‌شود که واردکننده عسل از کنترل فنی کالا اطمینان حاصل کند.
صادرکننده عسل ملزم به دریافت نشان استاندارد و رعایت قوانین صادرات برای عسل صادراتی است. برای دریافت نشان استاندارد از سوی سازمان ملی استاندارد ایران یک سری ویژگی‌های عسل از جمله میزان ساکاروز، گلیسرول، اتانل، پرولین، قند عسل و ویژگی‌های کندو عسل مورد بررسی قرار می‌گیرد.
بازاریابی صادرات عسل از ایران
بازاریابی در صادرات یکی از مهم‌ترین مراحل است که بازرگانان و تجار باید حتماً با تکنیک‌های آن به‌خوبی آشنایی داشته باشند تا بتوانند از پتانسیل‌های بازار هدف خود استفاده کنند و محصول خود را به فروش برسانند. کشورهای مختلف در خصوص واردات عسل، سلیقه‌های متفاوتی دارند که صادرکننده موظف به بررسی ویژگی‌های بازار و سلیقه کشور مقصد است. در صورت آگاهی نداشتن از قوانین بازاریابی کشور هدف، صادرات کالا نمی‌تواند موفقیت‌آمیز باشد. به‌عنوان‌مثال برخی از کشورها خرید عسل صادراتی را با موم ترجیح می‌دهند درصورتی‌که برخی دیگر تمایل به خرید عسل جدا شده از موم را دارند. برای داشتن صادرات موفق ابتدا باید بازار کشور مقصد صادرات را خوب بشناسید.
صدور پیش‌فاکتور
صادرکننده عسل باید یک پیش‌فاکتور برای خریدار در کشور مقصد ارسال کند. در این پروفرما یا پیش‌فاکتور تمام خصوصیات کالا، قیمت و مشخصات فروشنده قید می‌شود.
بسته‌بندی و ارسال طبق قرارداد
بسته‌بندی یکی از مهم‌ترین عوامل برای بالابردن میزان فروش محصولات است. هرچه محصول شما بسته‌بندی بهتری داشته باشد قیمت کالای شما بالاتر خواهد رفت و مشتریان بیشتری را در کشور مقصد به خود جلب خواهد کرد. اهمیت بسته‌بندی عسل به حدی است که یکی از مفاد قرارداد صادراتی محسوب می‌شود. بسته‌بندی عسل باید دقیقاً مطابق با مطالب قیدشده در قرارداد باشد.
استفاده از ظرف‌های ساده و بی‌کیفیت باعث می‌شود در جذب بازار هدف موفق نباشید. برای صادرات عسل بهتر است از ظرف‌های سبک با طرح‌های شیک و مدرن استفاده شود. ظرف مورداستفاده برای عسل می‌تواند پلاستیکی یا شیشه‌ای باشد اما ظروف شیشه‌ای احتمال ایجاد شکستگی در حین حمل‌ونقل را بالا می‌برد. نوع ظرف عسل بر اساس مسافتی که تا کشور مقصد دارد باید انتخاب شود تا در مسیر دچار آسیب نشود. تمام اطلاعات عسل اعم از تولیدکننده و مواد مغذی و … باید روی ظرف عسل ذکر شود.
حمل کالا تا گمرک
در ادامه روند صادرات عسل باید اقدامات دیگری را نیز انجام دهید از جمله حمل کالا تا گمرک، عقد قرارداد حمل و بیمه کالا، گرفتن گواهینامه بازرسی، صدور فاکتور و اخذ گواهی مبدأ، بیمه کردن محصول تا مقصد و در نهایت ارسال کالا. همواره بین خریدار و فروشنده در زمینه حمل کالا مناقشات و بحث‌هایی وجود داشته است اما با رجوع به قوانین بین‌المللی موسوم به اینکوترمز در زمینه حمل‌ونقل کالا، این مشکلات به‌راحتی حل خواهد شد.
حمل تا گمرک یکی از مباحث مهم در بحث تجارت و صادرات محسوب می‌شود که باید در قرارداد قید شود. به‌طورکلی چهار دسته‌بندی در خصوص حمل کالا وجود دارد که به دسته‌بندی‌های E ، F، C و D معروف است.
در دسته‌بندی حمل کالا به شکل E تحویل کالا در نقطه عزیمت در مبدأ انجام می‌شود و بعد از آن صادرکننده هیچ مسئولیتی در قبال کالا ندارد.
در گروه F تحویل کالا به خریدار بدون پرداخت کرایه حمل در مبدأ صورت می‌پذیرد که انواع مختلفی دارد؛ تحویل کالا به حمل‌کننده در مبدأ، تحویل کالا در کنار کشتی در مبدأ، تحویل کالا در عرشه کشتی در مبدأ.
در دسته C تحویل کالا در مبدأ به خریدار با پرداخت کرایه حمل انجام می‌شود که دارای ۴ نوع مختلف است؛ ارزش و کرایه حمل تا مقصد، بیمه، ارزش و کرایه حمل تا مقصد، تحویل با پرداخت کرایه حمل تا مقصد و تحویل با پرداخت کرایه حمل و بیمه تا مقصد.
گروه آخر یعنی دسته‌بندی D تحویل کالا در مقصد صورت می‌گیرد که به ۸ نوع مختلف است؛ تحویل در مرز، تحویل در عرشه کشتی، تحویل در اسکله، تحویل در مقصد بدون پرداخت حقوق و عوارض گمرکی، تحویل در مقصد با پرداخت حقوق و عوارض گمرکی، تحویل در اسکله، تحویل در مقصد بدون پرداخت حقوق و عوارض گمرکی و تحویل در مقصد با پرداخت حقوق و عوارض گمرکی. نحوه حمل یکی دیگر از قوانین برای صادرات عسل است که باید در قرارداد ذکر شود.
تعرفه صادرات عسل
یکی از مهم‌ترین مراحل صادرات هر محصول، آگاهی داشتن از تعرفه گمرکی است. تعرفه گمرک برای واردات شامل عوارض و مالیات‌هایی می‌شود که کشورها به علت حمایت خودشان از صنایع داخلی کشورشان از کالاهای وارداتی دریافت می‌کنند. عسل ذیل تعرفه ۰۴۰۹۰۰۰۰ طبقه‌بندی می‌شود و بر اساس نوع عسل که با موم باشد یا بدون موم قابل قیمت‌گذاری است.
قیمت عسل صادراتی ایران
برای قیمت‌گذاری عسل صادراتی ایران باید نکات مختلفی را در نظر گرفت. مهم‌ترین نکته کیفیت و مرغوبیت عسل است. هرچه کیفیت عسل بالاتر باشد با قیمت بیشتری به فروش خواهد رسید. داشتن گواهی طبیعی و ارگانیک بودن عسل در بالابردن قیمت آن تأثیر مستقیم دارد. بسته‌بندی محصول یکی دیگر از عوامل مهم برای قیمت‌گذاری تمام محصولات صادراتی از جمله عسل محسوب می‌شود. بازار هدف نیز در تعیین قیمت عسل مؤثر است. بازار عسل در برخی از کشورها اشباع نشده است و قیمت عسل در آن مناطق بالاتر است.
موانع صادرات عسل
شما به‌عنوان یک تولیدکننده یا صادرکننده در مسیر صادرات عسل از ایران مانند هر محصول دیگری ممکن است با موانع و مشکلات خاصی روبرو شوید. برخی از این مشکلات عبارت‌اند از کمبود منابع مالی و شرایط مناسب برای نگهداری زنبورهای کارگر و زنبور ملکه، عدم وجود استانداردهای صادراتی و عدم هماهنگی برخی از سازمان‌ها.
بهترین محل برای تأمین عسل صادراتی
عسل صادراتی را باید بدون واسطه و از زنبورداران مطمئن تأمین کرد. زنبوردار با فروش محصولات ارگانیک و درجه یک خود به صادرکنندگان عسل ایرانی می‌تواند محصول خود را با قیمت واقعی و سودآوری بالا به فروش برسانند.
از طرف دیگر تاجران عسل نیز با بازاریابی مناسب و تبلیغات خلاقانه قادر خواهند بود برای صادرات عسل به کشورهای مختلف اقدام نمایند. صادرکنندگان عسل توجه داشته باشند که با شناسایی و خرید عسل خالص و طبیعی از زنبورداران معتبر می‌توانند به طور مستقیم با حذف واسطه‌های رایج بازار، عسل موردنیاز خود را با بهترین کیفیت و مناسب‌ترین قیمت تهیه کنند.
شما می‌توانید با کمک کارخانه‌های معتبر، عسل را فرآوری و بسته‌بندی نموده و با بازاریابی مناسب و اصولی نسبت به صادرات عسل اقدام نمایید. سپس محصول خود را در بازارهای جهانی با بهترین قیمت عرضه و با فروش این محصول ارزشمند علاوه بر ایجاد ارزش‌افزوده برای سرمایه خود به ایجاد اشتغال در مناطق مختلف کشور کمک شایان کنند.
با کمک باشگاه بازرگانان راه تجار می‌توانید با تأمین‌کنندگان و بازرگانان این حوزه آشنا شوید و برای ادامه همکاری با آن‌ها وارد مذاکره شوید.
راه تجار در زمینه امور بازرگانی و امور گمرکی تمام مشاوره‌های لازم را در قالب پکیج‌های آماده و جامع در اختیار شما قرار خواهد داد تا بتوانید در این مسیر محکم‌تر گام بردارید.
